De minister gebruikte de vergelijking om de noodzaak van de dialoog tussen culturen aan te geven. Daarvoor is volgens de minister de woensdag afgesloten islamitische conferentie in de Egyptische hoofdstad -met ruim 200 vertegenwoordigers uit meer dan 64 landen en honderden Egyptische deelnemers- van groot belang. „Met deze conferentie geeft de islamitische wereld duidelijk aan dat zij de dialoog zoekt.”

De minister las dinsdag op de conferentie een toespraak van president Mubarak voor waarin werd gepleit voor een humanitaire islam en het bestrijden van armoede, vervolging en ongerechtigheid. Het doel is vrede en stabiliteit in de wereld.

Het opvallende van de conferentie is dat deze is georganiseerd door de Hoge Islamitische Raad van Egypte en wordt gesponsord door de Egyptische staat. Egyptische ambassades waren betrokken bij het selecteren van vooraanstaande islamitische persoonlijkheden en Egypte betaalt de reiskosten van de meeste delegatieleden.

Onder de deelnemers waren ministers van Religieuze Zaken van islamitische landen, vertegenwoordigers van belangrijke islamitische organisaties, prominente intellectuelen en twee moslimleden van het Engelse Hogerhuis. De organisatoren nodigden ook de koptische patriarch Shenouda en een aantal westerse intellectuelen uit.

De koptische patriarch sprak over een sterke islam, noemde een aantal islamitische intellectuelen bij hun naam, onder wie de Nobelprijswinnaars Naguib Magfouz en Ahmed Zuweil. Hiermee liet de patriarch ook direct zijn sympathie blijken voor moslims die openstaan voor contacten met niet-moslims.

„Egypte organiseert deze conferentie”, vertelde minister Zaqzoeq, „omdat het belang hecht aan het versterken van de dialoog binnen de islamitische wereld en omdat we een signaal aan niet-moslims willen afgeven dat wij dialoog willen.”

De deelnemers vertegenwoordigen de elite van de islamitische wereld. Het zijn beslist geen radicalen, maar het gevoel dat de niet-islamitische wereld de islam onheus bejegent, is sterk aanwezig. Tal van suggesties werden aangedragen om de verhoudingen tussen de islamitische en de niet-islamitische wereld te verbeteren.

Die suggesties varieerden nogal. Zo waren er enkele predikers die vonden dat alleen door de prediking van de islam, en dus de bekering van niet-moslims tot de islam, de verhoudingen in de wereld zouden kunnen worden verbeterd. Maar het merendeel van de participanten was beslist niet op zending gericht en zocht andere wegen om de verhoudingen met de niet-islamitische wereld te verbeteren.

Hassan Wagieh, professor aan de gezaghebbende islamitische Azhar Universiteit in Caïro en rapporteur van een van de commissies van de conferentie, wees op het belang van communicatie. „Er zijn zo veel misverstanden tussen de Arabische en islamitische wereld enerzijds en het Westen anderzijds, omdat er niet alleen een enorme taalbarrière is waardoor de toegang tot elkaars gedachtegoed beperkt is, maar ook een culturele barrière. Dat betekent dat er wederzijds veel uitleg nodig is, en dat gebeurt veel te weinig. Zowel in Europa als in de Arabische wereld wordt vaak een verkeerde interpretatie gegeven aan wat mensen die tot een andere cultuur behoren zeggen of schrijven. Daar zijn honderden voorbeelden van en soms zijn dat interpretaties met schadelijke gevolgen.”

Hassan Wagieh vindt ook dat er meer zelfkritiek in de Arabische wereld nodig is. „Het is makkelijk op de fouten van de ander te wijzen, maar we moeten eerst kijken naar wat we zelf kunnen verbeteren. Het discours dat is gericht op exclusivisme, het geloof dat de een beter is dan de ander, en dat betreft zowel moslims als niet-moslims, is schadelijk en moet door een wijdverspreide wederzijdse openheid worden vervangen.”

Ambassadeur Nabil Badr is het daarmee eens, maar vindt ook dat er in met name de Verenigde Staten sprake is van een gevaarlijke tendens die niet alleen moslims op slecht gedrag wijst -wat volgens Badr is toegestaan- maar die „nu ook de islam als godsdienst aanvalt.”

Badr ziet dit vooral in christelijke kringen die hun sympathie voor Israël in het Israelisch-Palestijnse conflict vertalen in sterk anti-islamitische uitingen, waardoor alle communicatie onmogelijk wordt gemaakt. Wagieh en Badr zijn het erover eens dat de islamitische wereld niet alle christenen die met Israël sympatiseren over één kam moet scheren. Generaliseren leidt alleen tot polarisatie, en dat moet worden voorkomen. Het centrale thema blijft communicatie. Voor minister Zaqzoeq is het in gesprek blijven hoofddoel, „want door in gesprek te blijven weten de bemanningsleden van het schip wat ze aan elkaar hebben.”