De Noordzee en andere wateren dreigen leeg te raken. De visbestanden zijn, als gevolg van overbevissing door een te grote vloot, geslonken tot een naar het oordeel van biologen zorgwekkend niveau. Dat noodzaakt tot een verdere beperking van de vangsthoeveelheden en een forse inkrimping van de capaciteit, meent de verantwoordelijke eurocommissaris, de Oostenrijker Franz Fischler. „Ingrijpende maatregelen zijn nodig om een duurzame activiteit in deze sector te waarborgen”, benadrukte hij vorig jaar al bij het verschijnen van een groenboek over de problematiek op dit terrein.

Op 1 januari 2003 moet de door hem beoogde nieuwe aanpak in werking treden. Het wachten is momenteel op de officiële voorstellen van het college waarvan hij deel uitmaakt. Op basis daarvan zullen de ministers van de vijftien lidstaten de discussie met elkaar voeren en uiteindelijk de definitieve besluiten nemen.

De planning was dat de Europese Commissie vorige week woensdag het door Fischler vervaardigde concept zou bespreken. Tot grote ergernis van laatstgenoemde pakte het anders uit. Op de voorafgaande zondag kreeg Prodi een telefoontje van de Spaanse premier Aznar. Die verzocht dringend voorlopig af te zien van de presentatie van de voornemens. Hij vond een willig oor.

Enkele dagen later werd het vertrek van de Deen Steffen Smidt als hoogste ambtenaar van het directoraat-generaal visserij van de Commissie aangekondigd. Woordvoerders in Brussel benadrukken dat er geen enkel verband bestaat met de verschillen van inzicht over het toekomstige beleid. Het zou een normale wisseling van de wacht betreffen, die past in de personeelsstrategie van commissaris Kinnock. Die houdt er niet van dat iemand langdurig op dezelfde post zit.

Afgevaardigden in het Europees Parlement hechten weinig geloof aan die uitleg. Zij vinden het wel erg ongebruikelijk om in het beslissende stadium van het overleg de belangrijkste medewerker die nauw betrokken was bij de totstandkoming van het groenboek, op een zijspoor te rangeren. De Spanjaarden zouden al geruime tijd hebben geprobeerd Smidt, die goed kan opschieten met Fischler, aan de kant te schuiven.

Denemarken neemt de zaak hoog op. Het kritiseert ook de Spaanse commissaris De Palacio en beweert dat die zich voor het karretje van de regering in Madrid heeft laten spannen door eveneens druk uit te oefenen om uitstel te bereiken. „Absolute onzin”, zegt de woordvoerder van Prodi over die beschuldiging.

De Commissie dient onafhankelijk van de hoofdsteden te opereren en behoort niet gevoelig te zijn voor instructies vanuit welke lidstaat dan ook, luiden de spelregels. De Denen wijzen erop dat bovendien De Palacio de portefeuille Energie en Transport beheert en dus geen directe bemoeienis heeft met de visserij. Daarbij past evenwel de kanttekening dat de leden van het dagelijks bestuur van de EU voluit mogen meepraten over alle onderwerpen en dat wat de een aanmerkt als een nationaal belang, de ander zal beschouwen als een algemeen Europees belang.

Spanje voert in ieder geval het verzet tegen de hervormingsplannen aan. Het vindt een bondgenoot in Portugal. Samen hebben zij een gelegenheidscoalitie gesmeed met Italië, Frankrijk, Griekenland en Ierland, die er ook allemaal opuit zijn hun wensen op sommige punten onder de aandacht te brengen.

Madrid verlangt meer geld voor de herstructurering van de betrokken sector. Dat is de voornaamste drijfveer om dwars te liggen. Het wil die middelen gebruiken om te investeren in vernieuwing van de capaciteit. Fischler wijst de bouw van schepen met EU-subsidie echter radicaal van de hand.

De Spanjaarden bekleden gedurende de eerste helft van 2002 het voorzitterschap van de Unie. Aanvankelijk was de verwachting dat zij zouden aansturen op haast met het omstreden dossier, zodat onder hun regie besluiten in zicht zouden komen. Nu blijkt dat ze juist aankoersen op vertraging. Blijkbaar geven zij er de voorkeur aan te onderhandelen zonder dat zij de verantwoordelijkheid dragen om compromissen aan te reiken. De finale is pas aan de orde later dit jaar en dan fungeren de Denen als aanvoerder van de Gemeenschap.

Insiders onderstrepen dat het voorstel van de Commissie een cruciale rol speelt in de verdere procedure. „De Spanjaarden beseffen dat. Het zal een hele krachttoer voor hen zijn om in de Raad nog grote veranderingen te bewerkstelligen. Daarom streven ze ernaar in deze fase al te dealen”, zo valt te beluisteren.

Inmiddels zet een getergde Fischler de hakken in het zand. Hij verzekerde eerder deze week, na een ministersberaad over het andere terrein dat hij behartigt, de landbouw, dat hij niet zal toestaan dat de hoofdlijnen van zijn strenge benadering -met invoering van meerjarenquota, betere controle op het naleven van de regels en sanering van de vloot- verwateren.

Het is thans de bedoeling dat de Commissie eind mei knopen doorhakt. In de resterende tijd zal Fischler aanvullende analyses laten uitvoeren. Aarzelt hij dan toch over zijn voorstellen? Nee, maar hij wenst naar zijn zeggen niet het risico te lopen dat die bij regeringen op weerstand stuiten enkel door het ontbreken van bepaalde gegevens.