Haeser is een bekende in Cuba, zo bleek. Daarom werd ook zijn reisgenoot, evangelist B. Coster, aan een grondige controle onderworpen. De douane was volledig op de hoogte van het werkbezoek -waarvan hij vorige week terugkwam- door systematisch de post uit Nederland te openen.

De reden van de visitatie, twee jaar na de vorige, was dat de SEZ tot over de oren in het Cuba-werk zit. De stichting zet zich in voor de verspreiding van het Evangelie in Spanje en andere Spaanstalige landen. Lectuurverspreiding en het aanbieden van cursussen zijn belangrijke taken. Een bezoek aan Cuba moest duidelijk maken waar de doelgroep behoefte aan heeft en of een deel van het werk van de SEZ uit handen kan worden gegeven.

„Heel frappant”, vindt de Cuba-coördinator het dat een grimmig kijkende douanebeambte na anderhalf uur bekende zelf ook christen te zijn. Hij bleek lid van een pinkstergemeente.

Haeser noemt Cuba „schizofreen.” Iets wat formeel niet mag, gebeurt in de praktijk gewoon. „Van Cubaanse predikanten begrepen we dat een wet in Cuba slechts drie weken geldt. Het regime verliest zijn greep op het dagelijkse leven van de Cubanen. En Fidel Castro heeft in de gaten dat je de mensen hun godsdienst niet kunt afnemen en dat je de kerk niet kunt laten verdwijnen. Hij is daarom tolerant naar zijn eigen volk.”

Stimulering van buitenaf is echter wel verboden. Dat verklaart de tijdelijke inbeslagname van zestig boeken - geschenken voor seminaries en predikanten. Haeser en Coster werd bovendien verboden in Cuba te preken. De douanefunctionarissen wezen de SEZ-medewerkers nadrukkelijk op de noodzaak van het aanvragen van een religieus visum. Nu reisden de mannen met een toeristenvisum.

„Eigenlijk hebben we geen bezwaar tegen een religieus visum”, zegt Haeser. „Volstrekte openheid over de reisdoelen is dan vereist. We hebben echter niets te verbergen, zijn geen mensenrechtenorganisatie. We willen alleen het Woord van God doorgeven.”

De tegenwerking door de Cubaanse autoriteiten -zo’n 40 procent van het verstuurde materiaal komt nooit aan- is de reden waarom de meeste zendingsorganisaties niet meer in Cuba werkzaam zijn. „Wij zijn de enige die nog wat levert”, aldus Haeser. In het atheïstisch georiënteerde land is de verkoop van Bijbels en christelijke lectuur verboden. Een schreeuwend gebrek aan goede lectuur is het gevolg.

De Cuba-coördinator bemerkt al langer een grote belangstelling voor de leer van de Reformatie en van de puriteinen. „De Cubanen erkennen de echtheid hiervan. Spurgeon, Ryle - ze raken ook in Cuba snaren. Men vindt ze geweldig.” En zo ontving de SEZ een brief waarin werd gevraagd of Ryle zelf eens naar Cuba wilde komen.

De stichting probeert materiaal uit te zoeken waarin alle elementen uit de Drie Formulieren van Enigheid terugkomen, aldus Haeser. „De pinksterkerken in Cuba staan open voor zaken waar men hier de deuren voor sluit. Voor de leer van de predestinatie bijvoorbeeld.”

Een zorgvuldige selectie van materiaal is eveneens vereist omdat de Cubaanse kerken -juist door het gebrek aan legale christelijke literatuur- dwaalleer vrezen. Ook de Jehovah’s Getuigen en de mormonen timmeren in Cuba aan de weg. „Ze delen maar uit en het gaat erin als koek.”

Anders dan rooms-katholieke en protestantse christenen stuiten sekten in Cuba echter op fel verzet. Ook de overheid is bang voor een snelle opkomst van allerlei sekten. Een boekje over de mormonen, dat Haeser en Coster bij zich hadden, werd om die reden niet in beslag genomen.

De kerken in Cuba zijn in de afgelopen twee jaar met ongeveer 10 à 15 procent gegroeid, schat Haeser, die in Cuba 45 bezoeken aflegde. „De nood wordt groter, mede door de droogte die het land in zijn greep houdt. Men gaat steeds meer omhoogkijken. Het besef rijst dat er van de overheid weinig te verwachten valt. Op basisscholen wordt het atheïstische gedachtegoed erin gepompt. Kinderen worden vergiftigd met Marx. Maar het levert niets op. Er heerst grote scepsis ten aanzien van de eigen regering.”

De Cuba-coördinator is daarom niet pessimistisch over de toekomst. „Een verandering die van binnenuit komt, is nooit te keren.”

Een deel van de gemeenten die Haeser en Coster bezochten, is in staat om iets van het cursuswerk van de SEZ over te nemen. Ondanks de papierschaarste. De stichting kan de overzeese hulp goed gebruiken omdat zij kampt met een gebrek aan Spaanssprekende vrijwilligers. De SEZ voorziet op dit moment 7500 cursisten van materiaal. In Cuba ontving Haeser nog eens 250 nieuwe inschrijvingen.

Het huwelijksleven in Cuba verkeert in een crisis, zo maakt Haeser op uit brieven en uit het bezoek aan Cuba. Niet alleen het machogedrag van de Cubaanse man is hier volgens hem debet aan. „Ons is verzekerd dat er meer elementen meespelen. De opkomst van het feminisme en vooral het huizentekort. Pasgetrouwde stellen trekken noodgedwongen bij hun ouders in, die soms op hun beurt bij hun ouders inwonen. Ze leven bij elkaar in ruimtes die slechts door gordijnen van elkaar zijn gescheiden. Je begrijpt welke nood er ontstaat in deze situaties.”

De SEZ-medewerkers deden in Cuba gemeenten aan die voor 80 procent uit gescheiden vrouwen bestaan. „Het allerergste is dat hun kinderen de dupe zijn. Die komen vaak terecht in een twijfelachtig milieu.”

Volgens Haeser „smeken” de kerken om materiaal dat ingaat op deze problematiek. „Voor hen is dit probleem nummer één. Het overstijgt de armoede.” De SEZ heeft toegezegd naar passend materiaal te gaan zoeken.