Nederland moet voldoen aan Europese normen voor schone lucht, voor fijn stof al dit jaar en voor stikstofdioxide (NO2) in 2010. Dat haalt het kabinet niet met de huidige maatregelen en daarom zijn nieuwe in de maak, zoals het fiscaal stimuleren van schone voertuigen.

Daarnaast overweegt het kabinet om niet in alle gevallen strikt vast te houden aan de normen, door onderscheid te maken tussen gebieden waar wel en gebieden waar geen mensen wonen. De Raad van State „acht dit echter juridisch niet in al die gevallen mogelijk", schrijft Van Geel aan de Kamer. Daardoor staan projecten zoals de aanleg van spitsstroken en bedrijventerreinen, die de Raad van State eerder tegenhield, nog steeds op de tocht.

Fijn stof en stikstofdioxide veroorzaken smog en worden uitgestoten door het verkeer, naast industrie en landbouw. Vooral mensen met luchtwegaandoeningen zijn slecht af. Jaarlijks sterven 5000 astmalijders en andere longpatiënten voortijdig door de slechte lucht die ze inademen. Fijn stof heeft overigens ook een natuurlijke oorsprong (pollen, zeezout) en waait grotendeels over vanuit het buitenland, betoogt Van Geel daarnaast.

Op de achtergrond speelt verder mee dat de Europese Commissie de gewraakte regels gaat herzien. Daarbij kan Nederland volgens ingewijden rekenen op steun van Duitsland, dat ook worstelt met de luchtkwaliteitsnormen. Tot die aanpassing hoeft Nederland niet op een soepeler beleid te rekenen. Dat zal pas gebeuren als de Commissie haar positie heeft bepaald. Dat gebeurt deze zomer. Tot dat praat Brussel niet met individuele lidstaten over een ontheffing (derogatie), aldus diplomatieke bronnen in de Europese hoofdstad.

Eind april overlegt Van Geel met de Kamer over het dossier luchtkwaliteit. Aanvankelijk stond die ontmoeting met de fractiespecialisten voor donderdag op de agenda.