De minister juicht het wel toe dat kerken statushouders op weg helpen in de maatschappij. Dat liet ze maandag weten in een gesprek met vertegenwoordigers van de Protestantse Kerk in Nederland (PKN), die onderzoek hadden gedaan naar de opvang en hulp die de protestantse kerken bieden aan asielzoekers. Ruim een kwart van de ruim 2150 diaconieën werkte aan het onderzoek mee.

Circa 500 diaconieën gaven aan betrokken te zijn bij asielzoekers die op straat zijn gezet. Van deze diaconieën heeft 6 procent een eigen opvanglocatie. Zo’n 39 procent heeft een dergelijke opvanglocatie samen met andere organisaties. Ook worden asielzoekers privé door kerkleden opgevangen, in de helft van de gevallen met geldelijke ondersteuning van de diaconie.

Uit het onderzoek blijkt dat de meeste hulp naar asielzoekers gaat die in een tweede of latere beroepsprocedure zitten en geen opvang via de overheid meer krijgen. Deze asielzoekers verblijven overigens wel rechtmatig in Nederland.

De PKN heeft Verdonk juist opgeroepen voor deze asielzoekers nog wel opvang te creëren, zei synodevoorzitter ds. J. G. Heetderks. Verdonk vindt echter dat hun asielverzoek al eens is afgewezen en dat de kerken hun valse hoop geven. Het liefst wil Verdonk dat de betrokkenen in hun eigen land de uitspraak afwachten.

Vorige week benadrukte zij in de Tweede Kamer nog dat ze ook niet wil dat lagere overheden, zoals gemeenten, meewerken aan noodopvang.

De bewindsvrouw heeft tegen de PKN gezegd te gaan praten met kerken die niet meewerken zodra asielzoekers een oproep tot terugkeer hebben gekregen. Hulp aan uitgeprocedeerden die illegaal in Nederland zijn, kan volgens haar niet binnen de wet. Illegaliteit op zich is niet strafbaar in Nederland.

Volgens ds. Heetderks verleent slechts een klein deel van de gemeenschappen hulp aan illegalen. „Ons advies is bad, bed en brood te geven aan mensen die enig perspectief hebben: op verblijf in Nederland of op vertrek.”

Toch kan en wil ds. Heetderks de kerkelijke gemeenten niet aansturen om hulp aan anderen te stoppen. „Kerken kunnen niet aan bepaalde situaties voorbijgaan. Dan helpen we. Het is de verantwoordelijkheid van iedere lokale protestantse werkgemeenschap.”

Volgens hem helpen kerken van oudsher mensen die in de knel zitten en botsen ze daarbij ook al tijden met de overheid. Begin 1900 ging het nog om armen, de laatste dertig jaar om vluchtelingen.

Volgens de onderzoekers leveren de protestanten met vrijwilligerswerk en geld een belangrijke bijdrage aan de opvang. Vaak wordt de opvang niet in kerken zelf maar elders geregeld, samen met lokale organisaties. Het gaat om zo’n 1500 vrijwilligers en 700.000 euro per jaar aan financiële ondersteuning.