De trolleybus baarde vorige week behoorlijk opzien toen hij in Rome werd geïntroduceerd. De laatste keer dat zo’n vervoermiddel centraal station Termini aandeed was 33 jaar geleden. Wat in het chaotische en rumoerige Rome vooral opvalt, is dat de trolleybus vrijwel geruisloos is. Alleen de banden die over het wegdek gaan zijn te horen.

Het terugdringen van het verkeerslawaai is niet de onmiddellijke reden waarom het gemeentelijk vervoerbedrijf en de gemeente Rome hebben gekozen voor de trolleybus. Het is vooral de oplossing voor een nijpend milieuprobleem. De Italiaanse hoofdstad moet opboksen tegen ernstige luchtverontreiniging als gevolg van de emissie van uitlaatgassen.

De uitstoot van fijne deeltjes is veel te hoog. Rome zit tegen de Europese norm aan, die bepaalt dat de uitstoot niet meer dan 35 dagen per jaar boven het niveau mag komen van 50 microgram CO(in2( per kubieke meter lucht. De afgelopen drie maanden behielp Rome zich met een maatregel waarbij auto’s op basis van hun nummerbord (even of oneven) eens in de week niet mochten rijden.

„Maar een verkeersstop is geen oplossing”, meende Walter Veltroni, burgemeester van Rome, tijdens de ingebruikneming van de eerste trolley in Rome. „Die leidt tot economische schade, zonder dat het tot een structurele oplossing komt.”

De trolleybus is wel een oplossing. Met de introductie van de trolleylijn wordt jaarlijks ruim 1400 ton CO(in2( minder uitgestoten. Bovendien is stroomopwekking goedkoper. Volgens het stadhuis kan Rome 18 miljoen euro uitsparen, ook al omdat de trolleys in Rome gelede bussen zijn die maximaal 150 passagiers in een keer kunnen vervoeren.

De trolleybus is geen absolute noviteit voor Rome. Het vervoermiddel werd in 1937 voor het eerst ingevoerd. De keus voor dit door elektriciteit voortgedreven voertuig was ingegeven door het gebrek aan benzine. Dat als gevolg van sancties die de Volkerenbond had opgelegd wegens de oorlog die Italië in Afrika voerde. Aan het eind van de Tweede Wereldoorlog onderhielden de trolleys 22 lijnen van het openbaar vervoer in de stad.

Daarna kwam er de klad in. De trolleybus was te zeer gebonden aan de bovenleiding en stond daardoor te vaak vast in het verkeer. In 1972 reed de laatste trolley naar de remise, om er niet meer uit te komen. „Men leed toen aan een waar delirium. Juist in de tijd van de eerste brandstofcrisis koos men voor voertuigen met verbrandingsmotoren”, zei Veltroni. De burgemeester wil dat het openbaar vervoer in zijn stad zo veel mogelijk milieuvriendelijk wordt.

Sinds een paar jaar rijden er in het historisch stadscentrum al elektrische minibusjes. De stadsbussenvloot omvat een tiental voertuigen dat rijdt op methaangas. Dit jaar wordt begonnen met de bouw van een nieuwe metrolijn. Ook moet het aantal tramlijnen worden opgeschroefd. Als de trolley aanslaat, gaat die ook rijden op andere lijnen, waaronder die langs het Colosseum.

Het nadeel van de trolley van dertig jaar geleden -de inflexibiliteit- heeft het nieuwe model niet. Het betreft een hybride voertuig dat is uitgerust met een accu, waardoor de bus autonoom enkele kilometers op eigen kracht kan rijden. Daarmee is de bus flexibeler in het gebruik en hoeven er in de binnenstad niet per se bovenleidingen te worden aangebracht. Die worden als lelijk beschouwd.

De trolley, die al in twaalf andere Italiaanse steden rijdt, is de recentste investering in het Italiaanse openbaar vervoer. Door structurele desinvestering uit het verleden heeft het Italiaanse openbaar vervoer een achterstand opgelopen. De overheid trok decennialang en stelselmatig autofabrikant Fiat voor. Die had meer interesse in het bevorderen van het private autogebruik. Als gevolg daarvan rijden bijvoorbeeld in Rome nog stadsbussen rond van meer dan twintig jaar oud.

Bij de officiële ingebruikneming van de trolleybus vorige week bleek dat verbetering van het openbaar vervoer ook een kwestie is van een mentaliteitsverandering. De hoge officiële gasten, zoals de burgemeester, wethouders en betrokken ondernemers, zaten wat onwennig in de trolleybus die hen naar de inwijdingsceremonie bracht. Achter de bus reden ten minste acht dienstauto’s om hun bazen na de ceremonie op te halen. Ook voor de trolley geven Italianen hun auto niet zomaar op.