Eerder was sprake van problemen bij de verwerking van de toestroom van nieuwe leden. Intussen is echter besloten dat iedereen die zich voor het partijcongres van zaterdag als lid aanmeldt, mee mag stemmen. Bij D66 heeft elk lid een stem. Alle stemmen tellen even zwaar. Op het congres is plaats voor ruim 2000 mensen. De teller stond woensdag op 150 nieuwe leden sinds het paasakkoord.

Als het congres in meerderheid tegen het akkoord is, zal D66 zich uit de huidige coalitie terugtrekken. Dat zou het vroegtijdig einde van het kabinet-Balkenende II betekenen. Op kritische websites roepen internetters op lid te worden van D66 en deel te nemen aan het congres. Kosten: 25 euro voor jongeren. „Voor een weekje beltegoed laat je tegenwoordig een kabinet vallen”, zo heet het op een van de sites.

Mogelijk voert de partij een tijdelijk lidmaatschap in. Stemmen kunnen dan achteraf ongeldig worden verklaard. De vraag is alleen of dat juridisch houdbaar is. De statuten van de partij bepalen dat elk nieuw lid stemrecht heeft.

Partijleider Dittrich heeft aangegeven dat hij zich door het congres niet naar de onderhandelingstafel laat terugsturen. Daarmee reageerde hij op uitspraken van Van Mierlo, die het paasakkoord woensdag zwaar onder vuur nam. Dittrich liet woensdag doorschemeren dat hij opstapt als het congres het akkoord wegstemt. Over de uitkomst is hij onzeker. „Het is zeker geen gelopen race”, zei hij. Wel maakt hij een strijdbare indruk.

Van Mierlo ontkent dat hij dreigt met het opzeggen van zijn lidmaatschap als hij geen bevredigend antwoord op zijn vragen krijgt. Wel heeft hij nog steeds zware kritiek op het voorstel om de rechtstreeks door de bevolking gekozen burgemeester in de Grondwet op te nemen. Ook eist hij dat de partijtop geen enkele verplichting aangaat om de coalitie met CDA en VVD na de volgende verkiezingen voort te zetten.

De kamerleden van D66 reizen dezer dagen kriskras door het land om zo veel mogelijk leden te overtuigen van de voordelen van het paasakkoord. Ook partijvoorzitter Pechtold, die donderdag officieel werd benoemd als nieuwe minister van Bestuurlijke Vernieuwing, doet mee aan de campagne. Hij wil vooral in gesprek gaan met Van Mierlo, om hem ervan te overtuigen dat D66 zich allerminst voor lange tijd aan CDA en VVD heeft verbonden.

De snelle benoeming van Pechtold is bij diverse prominente D66’ers slecht gevallen. Ze vinden dat had moeten worden gewacht tot na het congres. Pechtold erkent dat hij een groot risico neemt. Zou het congres nee zeggen tegen het akkoord, dan zal hij in ieder geval niet terugkeren naar Wageningen. Hij was daar tot zijn ministersbenoeming burgemeester.

Minister Van der Hoeven van Onderwijs zei woensdag dat de afspraken over extra investeringen in het onderwijs er zonder het paasakkoord niet zo gauw gekomen zouden zijn. Ze had dan met haar wensen moeten concurreren met de wensen van collega’s. „Dit scheelt wel een slok op een borrel”, aldus Van der Hoeven.

De afspraken houden in dat er deze kabinetsperiode 1 miljard euro extra naar het onderwijs gaat. Eenmalig trekt het kabinet een half miljard euro uit om het vmbo praktijkgerichter te maken, toponderzoek een duwtje in de rug te geven en projecten van het innovatieplatform te ondersteunen.