Van Mierlo zet congres D66 op scherp
D66 loopt zich warm voor het partijcongres van zaterdag dat beslist over voortzetting van de huidige coalitie. De toon werd woensdag gezet door oprichter Van Mierlo. De oud-minister liet zich in een interview kritisch uit over het zogeheten paasakkoord, dat de coalitie met CDA en VVD moet redden.
Van Mierlo verlangt dat de top van de partij duidelijk uitspreekt dat D66 zich sterk blijft maken voor bestuurlijke vernieuwing. Het paasakkoord werd gesloten na het aftreden van D66-minister De Graaf (Bestuurlijke Vernieuwing). Hij zag niet alleen dat de gekozen burgemeester geblokkeerd werd door de PvdA in de Eerste Kamer, maar constateerde ook onwil bij de VVD in de Tweede Kamer om te komen tot een nieuw kiesstelsel.
In het paasakkoord beloven de regeringspartijen dat ze in de grondwet willen vastleggen dat de burgemeester rechtstreeks door de bevolking wordt gekozen, en dus niet door de gemeenteraad zoals PvdA, SP en GroenLinks willen. Van Mierlo verwijt zijn partij „sjoemelen met principes". D66 wilde aanvankelijk uit de grondwet schrappen dat de burgemeester door de Kroon moet worden benoemd. Vervolgens zou de verkiezing in een gewone wet geregeld moeten worden. Volgens Van Mierlo laat de partij het principe los dat de wijze van benoeming niet in de grondwet thuishoort.
De kans dat deze grondwetswijziging het niet zal halen is groot, omdat de PvdA ook dit wil blokkeren. Bovendien vindt Van Mierlo dat de coalitiepartijen door deze afspraak zich voor langere tijd aan elkaar binden. „Wat me tegenstaat is dat D66 met deze afspraak een aanloop neemt naar voortzetting van de coalitie met CDA en VVD", zei hij in het dagblad Trouw.
Commissaris van de koningin Boele Staal (D66) toonde zich woensdag in het tv-programma TweeVandaag zeer kritisch over het gesloten akkoord. Hij vindt dat D66 beter uit het kabinet kan stappen. Het extra geld voor onderwijs was er volgens hem toch wel gekomen en de afspraken over bestuurlijke vernieuwing typeerde hij als „een lege huls".
D66-leider Dittrich en de opvolger van De Graaf, Pechtold, zeiden woensdag dat ze er ondanks de kritiek vertrouwen in hebben het congres zaterdag te kunnen overtuigen. Dittrich zei dat het bij de volgende verkiezingen om veel meer zal gaan dan alleen de gekozen burgemeester en dat D66 zich voor een volgende regeerperiode niet nu al vastlegt op de huidige coalitie. Pechtold, tot dusver partijvoorzitter en burgemeester van Wageningen, zei het als een uitdaging te zien de nummer één van zijn partij zaterdag te overtuigen.
Minister Brinkhorst van Economische Zaken, die door het opstappen van De Graaf vice-premier is geworden, heeft geen problemen met de uitlatingen van Van Mierlo: „Wij zijn de partij van de discussie". Volgens Brinkhorst is het paasakkoord ook van belang voor bestuurlijke vernieuwing.
Minister Remkes (Binnenlandse Zaken) draagt donderdag officieel de portefeuille van minister De Graaf over aan Pechtold. Oud-kamerlid Hoekema, nu een van de vice-voorzitters, wordt waarnemend voorzitter van D66. Het congres van zaterdag wordt voorgezeten door twee onafhankelijke dagvoorzitters, die geen lid zijn van het partijbestuur. Mensen kunnen tot het begin van het congres lid worden van D66 en vervolgens meestemmen.