Vier op de vijf Nederlanders zouden onvoldoende scoren als ze het theoriegedeelte van het rijexamen opnieuw zouden moeten afleggen, zo bleek zondag uit het Nationale Verkeersexamen. Wijnbergen, die veertien jaar geleden een rijschool in Apeldoorn overnam, herkent het beeld. „Je theoriekennis hoef je na het examen nooit meer op peil te brengen, terwijl de regels en verkeerssituaties regelmatig veranderen.”

Voorbeelden genoeg: „Tegenwoordig moet je op de snelweg je knipperlicht aandoen als je naar rechts gaat. Rechts inhalen als je op een invoegstrook rijdt, is nu toegestaan.”

Mensen van boven de 35 hebben tijdens hun rijopleiding vaak weinig met rotondes te maken gehad. „Bovendien zijn de voorrangsregels per rotonde verschillend. Op tweebaansrotondes zie je dat mensen zo veel mogelijk ’rechtdoor’ gaan: ze beginnen op de rechterbaan, gaan naar de linkerbaan, maar ontdekken vervolgens dat ze weer naar de rechterbaan moeten. Geen wonder dat dat bij andere weggebruikers agressie oproept. De linkerbaan is er alleen om linksaf te slaan. Hoe mensen op een rotonde met een knipperlicht moeten omgaan, weten ze vaak ook niet.”

Wijnbergen is dan ook een groot voorstander van verplichte opfriscursussen. „Naar lessen op vrijwillige basis gaan alleen de fanatiekelingen toe, net als bij de gesubsidieerde seniorenritten: ouderen kunnen een rij-instructeur mee laten rijden. Zo werkt het niet. Laat mensen hun kennis om de vijftien jaar maar eens bijspijkeren. Daar is al vaak over gepraat, maar het komt er nooit van. Mensen zien het als bedreigend: straks pakken ze m’n rijbewijs af. Maar dat is de bedoeling niet.

Er wordt ook gesproken over verlaging van de minimumleeftijd voor de medische keuring van 70 naar 60 jaar. Er zijn allerlei plannen, maar er komt niets van de grond.”

Wijnbergens leerlingen leren hun theorie zelfstandig, met behulp van boeken. „Zoals 80 procent van de examenkandidaten, en dat aantal groeit. Het Centraal Bureau Rijvaardigheidsbewijzen (CBR) adviseert theorielessen bij een rijschool te volgen, omdat de slagingskans groter zou zijn. Mijn ervaring is dat mensen die de theorie zelfstandig leren, alleen lager scoren als ze het examen te gemakkelijk inschatten. Als ze het de eerste keer niet halen, gaan ze er serieuzer mee aan de slag.

Grote voordelen van zelfstandig leren zijn dat je het kunt doen als het je uitkomt en dat je er niet voor naar een leslokaal hoeft. Binnenkort komt er een derde systeem op de markt: je koopt voor 40 tot 60 euro kaartjes bij een rijschool en je kunt daardoor vervolgens op internet theorie-examens oefenen.”

De leerlingen beginnen aan de theorie als ze al zo’n tien praktijklessen achter de rug hebben. „Dat komt doordat het theoriecertificaat nog maar een jaar geldig is. Vroeger was dat drie jaar. Bij de spoedopleidingen van grote rijscholen moet je de theorie wel doen voordat je aan de praktijk begint.”

Het niveau van de beginners wisselt sterk, zegt de rijschoolhouder. „Een leerlinge wees na elf lessen naar een voorrangsbord en vroeg: Wat betekent dat oranje ruitje? Dat is een extreem voorbeeld, maar over het algemeen is de kennis niet groot.”

De exameneisen zijn de afgelopen jaren opgeschroefd. „Het theorie-examen vind ik van een goed niveau. Het praktijkexamen is nog te veel een momentopname. Je kunt duizend keer tegen een examenkandidaat zeggen dat hij niet zenuwachtig hoeft te zijn, maar ze hebben té vaak in hun omgeving gehoord hoe eng het is. Ik ben er daarom erg voor om op verschillende momenten een deelexamen af te nemen.”

Wijnbergen zag het verkeer de afgelopen veertien jaar veranderen. „Het is veel drukker geworden. En de mentaliteit gaat er niet op vooruit. Mensen accepteren minder van elkaar en geven ook een lesauto minder de ruimte. Als een leerling een fout maakt, zitten ze met hun groot licht te knipperen. En als je op de snelweg tijdens het inhalen netjes 120 rijdt, gaan ze bumperkleven. Doe maar rustig aan, zeg ik dan als de leerling zenuwachtig wordt.”

Wijnbergens leerlingen krijgen gemiddeld 30 à 35 lessen. „Dat is tien lessen minder dan het landelijk gemiddelde. Eerder had ik leerlingen uit Uddel. Die hadden vaak lang niet zo veel lessen nodig, want die hadden al in de auto van hun vader rondgereden.”