Het informele overleg is een initiatief van de Franse president Emmanuel Macron. Hij heeft ook de Nederlandse premier Dick Schoof en de regeringsleiders van Duitsland, het Verenigd Koninkrijk, Italië, Polen, Spanje en Denemarken voor de bespreking uitgenodigd, evenals NAVO-baas Mark Rutte.

„Hun besprekingen kunnen daarna in andere vormen worden voortgezet, met als doel alle partners die belang hebben bij vrede en veiligheid in Europa bijeen te brengen”, zegt een woordvoerder van Von der Leyen.

De bijeenkomst is bedoeld om overleg op gang te brengen tussen Europese leiders over de situatie in Oekraïne en veiligheidskwesties in Europa, zegt de woordvoerder van Costa.

Het is uitzonderlijk dat een kleine groep leiders bij elkaar komt in plaats van alle 27 EU-leiders. Von der Leyen heeft voor deze ontmoeting haar afspraak met Keith Kellogg verzet, de Amerikaanse gezant voor Oekraïne en Rusland. Die zou maandag plaatsvinden, maar dat gebeurt nu dinsdagochtend. Ook Costa spreekt Kellogg dinsdag.

„De EU is niet altijd het format waarin Europa het beste bij elkaar kan komen”, zei buitenlandminister Caspar Veldkamp zondag op de grote veiligheidsconferentie in München. Dat ook het VK aanschuift is volgens hem bijvoorbeeld heel belangrijk. Dat land heeft de militaire slagkracht „én de besluitvormingscultuur om met oorlog en vrede om te gaan”. En nu Italië en Spanje ook gaan meepraten, zullen ze misschien meer gaan bijdragen dan ze tot dusver deden, hoopt Veldkamp. „En ook Frankrijk kan meer doen, zeggen ze zelf achter de schermen.”

De EU trad na de Russische inval in Oekraïne onverwacht krachtig op, maar wordt hoe langer hoe meer verlamd door dwarsliggers als Hongarije en Slowakije en onenigheid. Een nieuw overleggremium maakt het mogelijk lastige EU-landen te omzeilen.

De Baltische en Noord-Europese landen, de grootste pleitbezorgers van een harde aanpak van Rusland, zijn ervoor beducht dat hun stem minder zal klinken. Veldkamp wijst erop dat Denemarken en Nederland er wel bij zijn, en dat zij ook als aanjager hebben gewerkt om anderen aan te sporen meer voor Oekraïne en tegen Rusland te doen.