In het rapport worden de resultaten van de volkstelling uit 2001 geanalyseerd. Hieruit komt naar voren dat nog maar 67 procent van de inwoners van Schotland zich identificeert met een religie. In Noord-Ierland ligt dit percentage op 86, in Engeland en Wales op 77.

Bij deze cijfers valt volgens het Bureau voor Nationale Statistiek overigens wel een kanttekening te maken: in Engeland en Wales werd de burgers slechts gevraagd in welke godsdienst zij waren grootgebracht, de inwoners van Schotland dienden ook de vraag te beantwoorden of zij een religie praktiseren.

Uit het rapport (te vinden op de website van de Scottish Executive, de Schotse regering) blijkt dat als gevolg van de vergrijzing de toekomst van de gevestigde kerken, waaronder de nationale Church of Schotland, zeer onzeker is geworden. Zo’n 45 procent van degenen die zeiden tot de ”Kirk” te behoren, is ouder dan 50 jaar; een kwart heeft zelfs de pensioengerechtigde leeftijd al bereikt.

Moslims hoeven zich in dat opzicht minder zorgen te maken: 31 procent van de aanhangers van de islam in Schotland is 16 jaar of jonger. Anderzijds is het werkloosheidspercentage onder deze groep groot. „We hebben hier een tikkende tijdbom”, aldus Osama Saeed van de Muslim Association of Britain tegenover dagblad The Scotsman. „Onze halve gemeenschap is onder de 25 jaar, en het zal enorme implicaties hebben als deze sociale problemen voortduren tot in de volgende generatie.”

Het christendom blijft met 65 procent de grootste religieuze groep in Schotland. Van degenen die zich christen noemen, behoort 42 procent tot de Church of Schotland, 16 procent tot de Rooms-Katholieke Kerk en 7 procent tot een andere christelijke groepering. Na het christendom komt de islam met 42.600 mensen; gevolgd door het boeddhisme, sikhisme, jodendom en hindoeïsme. De aanhangers van deze laatste vier religies maken echter in totaal maar 2 procent uit van de bevolking. Schotland telt zo’n 6400 joden. Meer dan de helft van hen woont in East Renfrewshire.

„We moeten Schotland eren als een diverse religieuze samenleving - inclusief degenen zonder religie”, aldus prof. William Storrar van de universiteit van Edinburgh. „Tegelijkertijd dienen we de bijzondere zorg op ons te nemen voor de minderheidsgroepen en de problemen waarmee zij in het geheel van de maatschappij te kampen hebben.”

Dat Schotland geen christelijk land meer is, werd in 2002 ook al aangetoond door twee onderzoekers van de universiteit van Aberdeen, prof. Steve Bruce en Tony Glendinning. Volgens hen waren de resultaten van hun onderzoek zo schokkend, „dat ze de alarmbellen in 121 George Street -in Edinburgh, waar het hoofdkantoor van de Kirk is gevestigd, red.- zouden moeten doen rinkelen.”

Dertig jaar geleden verklaarden nog vrijwel alle Schotten godsdienstig te zijn.

En weliswaar noemde in het onderzoek van Bruce en Glendinning nog altijd 62 procent zich lid van de Kirk, slechts 12 procent van de 5 miljoen burgers bezocht regelmatig een kerkdienst. „En omdat mensen in een enquête meestal overdrijven, ligt het werkelijke percentage hoogstwaarschijnlijk nog lager”, aldus Bruce en Glendinning. Daar kwam volgens hen dan nog bij dat de resultaten van het onderzoek „bevestigen wat predikanten iedere zondag waarnemen: dat de gemeenten vergrijzen.”