Oekraïne gaat de derde winter in sinds de Russische invasie van februari 2022. De Russische minister van Buitenlandse Zaken Sergej Lavrov heeft de Europese landen zaterdag in een toespraak bij de Verenigde Naties nog gewaarschuwd dat zij Oekraïne, dat sinds 2018 aspirant-lid van de NAVO is, niet moeten toelaten tot het bondgenootschap. Europa kan volgens Lavrov ook maar beter niet riskeren de „strijd aan te gaan met een nucleaire mogendheid”.

De waarschuwing verwijst direct naar de kern van het NAVO-verdrag. Die is dat de 32 NAVO-landen elkaar wederzijds militaire bijstand zullen geven als één van de NAVO-landen wordt aangevallen. Door Oekraïne te helpen, gaan de NAVO-landen wat Rusland betreft te ver en zal Moskou mogelijk niet terugdeinzen om kernwapens te gebruiken.

De NAVO-landen moeten daarnaast oog houden op onder meer de escalatie in het Midden-Oosten en de spanningen tussen China en Taiwan. Het zijn politieke en militaire problemen waar de Verenigde Staten, de machtigste deelnemer van de NAVO, alleen al de handen aan vol kunnen hebben.

Dat de Verenigde Staten niet automatisch meer de grote beschermer van Europa zijn, verkondigen Amerikaanse presidenten al decennia. De NAVO onder leiding van Rutte zal zich verder moeten oriënteren op een koers waarbij de Europese landen binnen de NAVO militair sterker en zelfstandiger zijn. Rutte staat bovendien een intensieve samenwerking met de Europese Unie te wachten. De EU heeft vanwege de militaire dreiging, cyberaanvallen en economische ondermijning voor het eerst een Eurocommissaris voor Defensie benoemd.

Bij het vinden van al die evenwichten zal Ruttes bekwaamheid van pas komen als handige speler tussen de Europese staatshoofden, zo is de verwachting van de NAVO-landen.

Rutte wordt de veertiende secretaris-generaal. De overdracht gebeurt dinsdag met toespraken en een kranslegging op het NAVO-hoofdkwartier in Brussel. Ruttes voorganger Jens Stoltenberg uit Noorwegen heeft de rol van belangrijkste NAVO-leider dan tien jaar vervuld.