„Buiten het parlement om werken kan alleen in zeer urgente noodsituaties, de motivering hiervoor ontbreekt”, concluderen ambtenaren in een advies aan NSC-minister Judith Uitermark. Dan is zo’n noodgreep dus onacceptabel. Volgens de afdeling die over openbaar bestuur gaat, is de motivatie „niet te vinden”.

Het kabinet kan geen beroep doen op een crisistoestand om noodmaatregelen te nemen om het asielbeleid aan te scherpen, vinden de ambtenaren. Ze raadden dat hun minister af, blijkt uit adviezen die het kabinet op ernstig aandringen van de Tweede Kamer met de Kamer heeft gedeeld. De crisisbepaling kan „onder de huidige omstandigheden niet gebruikt worden”, schrijven ze.

Ook ambtenaren van het ministerie van Justitie twijfelen hardop en wijzen er „met nadruk op dat het niet makkelijk zal zijn om tot een juridisch houdbare onderbouwing” te komen van de noodgreep. Dit „omdat het twijfelachtig is dat thans sprake is van buitengewone omstandigheden die noodzaken tot activering”.

In een ander stuk adviseren ambtenaren spoedwetgeving in te zetten in plaats van de noodgreep die het kabinet nu voorstaat. In het stuk schrijven ambtenaren, onduidelijk van welk ministerie, dat voor de rechtvaardiging van noodwetgeving „onvoorspelbare, niet te beïnvloeden en externe factoren of gebeurtenissen” nodig zijn. „Ontwikkelingen die al jaren aan de gang zijn en waarbij zich dit jaar geen onverwachte grote nieuwe ontwikkelingen hebben voorgedaan, zijn over het algemeen geen argumenten voor de inzet van noodbevoegdheden maar eerder voor gewone beleidswijzigingen.”

Een ander ambtelijk stuk onderschrijft dat: „een spoedwet kan ook snel, dus alleen snelheid is geen dragend motief” om het noodrecht te gebruiken. Er wordt ook gewezen op de uitspraken van zowel de Raad van State als de Tweede Kamer dat „activering van het staatsnoodrecht voor reguliere asielopvang niet mogelijk is”. Ook VVD-leider Dilan Yeşilgöz zei dat als minister in de vorige kabinetsperiode, evenals de PVV.

Woensdag verdedigde Yeşilgöz als VVD-leider juist het plan. „Ik kijk ernaar uit om te zien met welke tekst het kabinet komt.”