Uitgezonderd van de maatregel zijn opvangplekken voor minderjarige asielzoekers, de zogenoemde amv’s. Als gemeenten meewerken, zou dat al gauw een paar honderd mensen schelen, denkt het ministerie. Nederland telt 89 gewone asielzoekerscentra en 195 locaties voor (crisis)noodopvang.

Het ministerie heeft niet de mogelijkheid om gemeenten te dwingen, de maatregel is een „uiterst verzoek”, aldus een woordvoerder. Het departement hoopt dat de „ultieme” oproep gemeenten duidelijk maakt dat er niets anders op zit. „Anders hebben we meteen weer een rechtszaak aan onze broek.”

Bij het centrum in Ter Apel mogen volgens afspraak niet meer dan 2000 mensen overnachten, maar al maandenlang verblijven daar bijna altijd honderd tot tweehonderd mensen meer. Daarnaast worden nog mensen in de avond naar een nachtopvangplek gebracht. Tot nu toe heeft een dwangsom, die het COA aan de gemeente Westerwolde moest betalen voor schending van die afspraak, niet geholpen.

De doorplaatsing moet nog voor 1 september gebeuren, is de bedoeling van asielminister Marjolein Faber. De gemeente Westerwolde staat al klaar om opnieuw naar de rechter te gaan, als het COA de samen overeengekomen deadline niet haalt. Een COA-woordvoerder weet niet of de maatregel er direct voor zorgt dat in Ter Apel minder dan 2000 mensen overnachten.

Faber heeft met de veelbesproken spreidingswet wél de mogelijkheid om gemeenten te dwingen asielzoekers op te nemen, maar die wil ze juist niet gebruiken. De PVV was een van de felste tegenstanders van de wet en het nieuwe kabinet wil die snel weer afschaffen.