Op de laatste avond, donderdag, op weg van Woerden naar Leiden, is De Graaf moe maar tevreden. Hij zegt heel graag in debat te gaan en te luisteren naar de bezwaren en zorgen die burgemeesters, wethouders, officieren van justitie, politiebazen, ondernemers, studenten, burgers en anderen naar voren brachten. De meeste kritiek kende hij al en meende hij te weerleggen, hoewel hij niet het idee heeft dat de tegenstanders door zijn bezoek opeens voorstander zijn geworden.

Het is nu aan de Tweede Kamer om over de plannen een definitief oordeel te vellen. Als alles doorgaat zoals De Graaf wil, zullen in 2006 alle burgemeesters ontslagen worden, waarna ze zich verkiesbaar kunnen stellen. De burgers mogen rechtstreeks de burgemeester kiezen die hiermee een eigen mandaat krijgt. De burgemeester draagt de wethouders voor om zijn programma handen en voeten te geven maar de gemeenteraad moet die benoemingen goedkeuren. De Graaf durft na vier dagen toeren nog steeds te wedden dat volgend jaar de gekozen burgemeester een feit is. Binnenkort volgen in Den Haag ook nog allerlei overleggen tussen de regeringsfracties en partijvoorzitters over de plannen.

Het meest verbaasd blijft De Graaf over de stellingen dat het niet aan de burgers te vragen is om hun eigen keuze te maken voor een burgemeester. „Dat is een onderschatting van de bevolking. Ze vrezen ook dat een populaire soapster dan bijvoorbeeld burgemeester kan worden. Als je doorvraagt, vrezen mensen vooral dat hun buurman op zo iemand zal stemmen". Het is volgens De Graaf een onterecht gebrek aan vertrouwen. Hij wijst op ervaringen in het buitenland waar tussen de duizenden gekozen lokale leiders, slechts enkele idiote benoemingen zaten.

Verder viel het hem op dat de verschillen tussen gemeenten en het lokale bestuur enorm zijn. Dat komt niet per se door de partijpolitieke invloed, maar meer nog door de cultuur en sfeer in zo’n gemeente en de aard van de bestuurders. Opvallend vond hij ook dat de voorstanders onder alle partijen te vinden waren, terwijl in Den Haag hun fracties huiverig zijn. Maar ook weet De Graaf dat niet alle burgemeesters van zijn eigen D66 helemaal achter zijn model staan. „Toch zegt ook de helft van de tegenstanders dat zij wel degelijk van plan zijn zich te kandideren als het zover komt".

Zelf zal De Graaf zich niet opwerpen als kandidaat voor een burgemeesterschap, zegt hij vlak voordat hij aan de laatste bijeenkomst in een kroeg in Leiden begint. „Als ik niet opnieuw minister word, verlaat ik de politiek. Dan heb ik lang genoeg in het politieke bedrijf gezeten". Het bedrijfsleven is niet aan hem besteed. Hij denkt eerder aan een functie in het openbaar bestuur, waar de burgemeester dan niet meer onder valt.