De Zwitserse president Viola Amherd had voor aanvang van de top optimistisch verklaard dat de bijeenkomst van een kleine honderd landen en internationale organisaties een „routekaart voor vrede” tussen Rusland en Oekraïne moest opleveren. Met als belangrijkste eerste stap een direct gesprek tussen Moskou en Kyiv om te praten over een einde aan de oorlog.

Die routekaart bleek een forse brug te ver. Uiteindelijk ondertekenden 84 landen een slotverklaring waarin de territoriale integriteit van Oekraïne werd bevestigd. Ook deden de betrokken staten een aantal oproepen. Onder andere tot het uitwisselen van krijgsgevangenen, het vrijlaten van ontvoerde Oekraïense kinderen en het herstel van de Oekraïense controle over de kerncentrale in Zaporizja. En het dringende appel op Rusland om de dialoog met Oekraïne aan te gaan.

Het is natuurlijk goed dat de oorlog in Oekraïne hoog op de internationale agenda blijft staan. De Oekraïense minister van Buitenlandse Zaken Dmytro Kuleba probeerde dat dan ook als belangrijk winstpunt van de top uit te dragen. Maar er was geen bijeenkomst van tientallen landen in Zwitserland voor nodig om de uitgangspunten van deze slotverklaring te formuleren.

Belangrijke deelnemers als Saudi-Arabië, India, Zuid-Afrika en Brazilië onthielden zich van ondertekening. China schitterde door afwezigheid. Hoofdrolspeler Rusland was niet uitgenodigd, maar had ook geen belangstelling. Sterker nog, Moskou maakte voor de top nog eens duidelijk dat het absoluut niet van plan is zijn troepen uit Oekraïne terug te trekken.

De Russische president Vladimir Poetin ontvouwde daarentegen een eigen ‘vredesplan’, dat in feite op een capitulatie van Oekraïne neerkomt. Want Kyiv moet zich volgens Moskou terugtrekken uit de vier regio’s die Rusland na de invasie van 2022 heeft geannexeerd en daarmee het inpikken van zijn territorium en de schending van zijn soevereiniteit accepteren, voor er ook maar wordt gesproken over een wapenstilstand.

Ondanks de verwoede diplomatieke pogingen om nog een positieve draai aan de Zwitserse top te geven, is de uitkomst dan ook vooral teleurstellend. Daarbij is het overigens maar de vraag of willekeurig welke hardere slotverklaring het pad richting vrede wél had geëffend.

Daarvoor is het hoe dan ook nodig dat Moskou en Kyiv aan de onderhandelingstafel plaatsnemen. Voor Rusland is die noodzaak op dit moment niet dringend aanwezig, omdat de zaken er voor Oekraïne op het slagveld niet bijzonder hoopgevend voor staan.

Met de Amerikaanse presidentsverkiezingen in het najaar en de winst voor ultrarechtse partijen in Europa, die Oekraïne niet per se een warm hart toedragen, zijn de vooruitzichten voor meer steun aan Kyiv ook niet bepaald rooskleurig.

Hoofdredactie