De Tweede Kamer debatteerde deze week met minister De Graaf van Bestuurlijke Vernieuwing over de grondrechten. Vastgesteld werd dat er geen hiërarchie bestaat tussen grondrechten. Het ene recht is niet bij voorbaat belangrijker dan het andere. In gevallen van botsingen moet de rechter oordelen wie er gelijk krijgt.

De opstelling van de VVD bleef overigens een beetje vaag. Gisteren werd duidelijk waarom. De concepttekst van het Liberaal Manifest blijkt wel degelijk een grondrechtenvoorkeur te hebben. De godsdienstvrijheid (artikel 6) zal volgens de schrijvers steeds vaker gaan botsen met het beginsel dat je niet mag discrimineren (artikel 1). In die gevallen zou artikel 1 eigenlijk zwaarder moeten wegen.

Waarom? Voorzitter Dales van de commissie die het manifest schreef en ook burgemeester van Leeuwarden is, had er gisteren een opmerkelijke uitleg bij. „Het aanhangen van een religie is een keuze, terwijl geslacht, ras of seksuele geaardheid bij de geboorte meegekregen vaststaande omstandigheden zijn. Die moeten daarom extra beschermd worden. Bij conflicterende grondrechten mogen burgers nooit in een nadeliger positie raken dan andere burgers op grond van omstandigheden waarop zij geen invloed hebben.”

Homoseksueel ben je dus „van nature”, terwijl een gelovige het helemaal in eigen hand heeft? Als ze er érgens zo over denken, dan bij het COC. Maar René van Soeren, stafmedewerker bij de homo-organisatie, kijkt er genuanceerder tegenaan. Ook religie kan deel uitmaken van iemands diepste wezen, zegt hij. „Geloof is voor veel mensen echt een onderdeel van hun identiteit.”

Anderzijds woedt er een wetenschappelijk debat over de herkomst van homoseksualiteit. Het COC heeft geen behoefte zich daarin te mengen, zegt Van Soeren. Dan wijst hij nog op iets opmerkelijks. In artikel 1 van de Grondwet staan de homoseksuelen niet eens genoemd, in tegenstelling tot de godsdienst. „Begin jaren tachtig was het klimaat kennelijk nog zo dat het niet onomwonden genoemd kon worden.”

Dat laatste is iets wat het COC graag ziet veranderen. Ook het Wetboek van Strafrecht zou expliciet moeten opkomen voor homoseksuelen, vindt Van Soeren. Veel behoefte aan een hiërarchie tussen grondrechten heeft hij niet. „De rechter moet maar oordelen. Wel vinden we het van belang dat kerkelijke hoogwaardigheidsbekleders fatsoenlijk omgaan met hun vrijheid. Noem homoseksualiteit een zonde, niet speciaal een vuile zonde.”

Ethicus dr. R. Seldenrijk, wiens opvattingen bij het COC met belangstelling worden gevolgd, is niet onder de indruk van de stelling van VVD’er Dales. „Het lijkt op het eerste gezicht heel realistisch te zeggen dat godsdienst iets is wat je kiest en homoseksualiteit iets wat wordt aangeboren. Maar er zitten een paar misvattingen in die redenering. Het fundament voor deze logische denklijn ontbreekt.”

Homofilie kan met aanleg te maken hebben, aldus Seldenrijk, homoseksualiteit is daarentegen een vrije keuze. „En als je alle kennis van nu combineert, moet je vaststellen dat naast biologische factoren ook psychische en daarmee samenhangende sociale factoren bij homofilie een rol spelen. De stelling dat het aangeboren is, is niet zo waterdicht, vast en onomkeerbaar.”

Aan de andere kant blijkt „uit alle culturen” dat de mens een religieus wezen is. „Dat behoort dus tot de aard van ons menszijn”, stelt Seldenrijk vast. „Het is een vast gegeven. Ik constateer dus dat de empirische gegevens de stelling van de VVD-commissie niet ondersteunen.”

ChristenUnie-leider Rouvoet denkt er net zo over. „Ik begrijp dat ze bij de liberalen religie zien als multiple choice, maar zo simpel zit de wereld niet in elkaar. Het geloof wordt je geschonken en zelfs van een kerkverband kun je zeggen dat je er wordt geplaatst. Een leefwijze op basis van seksuele geaardheid kies je wel. Neem nu een pedoseksueel. Dan is de samenleving onverbiddelijk.”

Het verbaast Rouvoet niet dat de VVD-commissie komt met het voorstel om het non-discriminatiebeginsel meer prioriteit te geven. „Het hing deze week al een beetje in de lucht. Maar het is in strijd met de bedoeling van de grondwetgever en de stellingname van het kabinet. De VVD moet de krachtige verdediging die minister De Graaf deze week gaf, nog maar eens op zich laten inwerken.”