Zo’n negentig landen en internationale organisaties, waarvan ongeveer de helft uit Europa, hebben zich aangemeld voor deelname aan de vredesconferentie in de buurt van Luzern. Ook Nederland is aanwezig. De Zwitserse regering had 160 staten uitgenodigd.

Van de deelnemende landen stuurt ongeveer de helft zijn staatshoofd of regeringsleider naar de top. Onder hen zijn naar alle waarschijnlijkheid de Franse president Emmanuel Macron en de Duitse bondskanselier Olaf Scholz. De Amerikaanse president Joe Biden zal niet aanwezig zijn, maar het Witte Huis heeft vicepresident Kamala Harris en nationaal veiligheidsadviseur Jake Sullivan afgevaardigd.

Rusland zal niet vertegenwoordigd zijn. Volgens de Zwitserse regering is Moskou niet uitgenodigd omdat het vooraf had aangegeven niet in deelname geïnteresseerd te zijn. De andere grote afwezige is China. Dat is opvallend, omdat Peking eerder diverse keren heeft geprobeerd de strijdende partijen bij elkaar te krijgen om tot een vredesovereenkomst te komen.

De Zwitserse president Viola Amherd zet hoog in op de uitkomst van de conferentie. Die moet volgens haar leiden tot het opstellen van een „routekaart” voor vrede tussen Rusland en Oekraïne.  Een eerste belangrijke stap in dat beoogde proces zal zijn om Moskou en Kyiv bij elkaar te brengen om te praten over een einde aan de oorlog. Want direct overleg tussen beide landen is er sinds eind maart 2022 –kort na de Russische inval in Oekraïne– niet meer geweest.

De basis voor de gesprekken in Zwitserland is het tien punten tellende vredesplan dat de Oekraïense president Volodymyr Zelensky al in november 2022 presenteerde. Niet alle onderdelen van dat plan zullen op de top aan de orde komen. De besprekingen zullen zich in eerste instantie vooral richten op drie uitgangspunten van het voorstel: nucleaire veiligheid, voedselveiligheid en de vrijlating van krijgsgevangenen en ontvoerde Oekraïense kinderen.

De Oekraïense minister van Buitenlandse Zaken Dmytro Kuleba benadrukt dat ook alle andere punten van het vredesplan van Zelensky wat hem betreft overeind staan. Voedsel- en nucleaire veiligheid zijn echter van wereldwijd belang, zodat ook landen die niet zo uitgesproken zijn in hun steun voor Oekraïne zich zullen scharen achter een gezamenlijke strategie om een einde aan het conflict te maken.

Krachteloos

Of de top in Zwitserland de verwachtingen van president Amherd zal waarmaken, is maar zeer de vraag. In elk geval als het gaat om het formuleren van een breed gedragen routekaart naar vrede. De afwezigheid van hoofdrolspelers Rusland en China maakt zo’n document al bij voorbaat grotendeels krachteloos.

Wel zal de bijeenkomst het conflict weer nadrukkelijk op de wereldkaart zetten. Ook voor landen die zich meer met Moskou dan met Kyiv verwant voelen. Dat is nadrukkelijk een van de doelstellingen van Zwitserland en Oekraïne.

Kyiv kan die hernieuwde aandacht goed gebruiken. Zeker nu de focus van de wereld meer op de oorlog in Israël is gericht en de situatie op het slagveld zich voor Oekraïne niet onverdeeld positief ontwikkelt.

Los van alle beraadslagingen in Zwitserland, zullen het toch de twee strijdende partijen zijn die het eens moeten worden over de voorwaarden voor beëindiging van het conflict. Voor Kyiv staat nog altijd voorop dat Rusland alle bezette gebieden terug moet geven. Dat lijkt voor het Kremlin geen serieuze optie.