Volgende week spreken de meest betrokken Kamerleden van de drie partijen over een oplossing voor de coalitieproblemen. In de tweede week van maart volgt dan op initiatief van minister De Graaf (Bestuurlijke Vernieuwing) een ’torentjesoverleg’ tussen de top van het kabinet en de fractievoorzitters van de coalitiepartijen.

In het regeerakoord is op initiatief van D66 opgenomen dat deze kabinetsperiode een rechtstreeks door de bevolking gekozen burgemeester komt en er gewerkt wordt aan een nieuw kiesstelsel.

Dat er ook echt een gekozen burgemeester komt, lijkt inmiddels wel zeker, maar CDA, VVD en D66 verschillen nog flink van mening over onder meer de invoeringsdatum en zijn bevoegdheden.

Voor het kiesstelsel zijn de hobbels aanzienlijk groter. Vooral de VVD heeft bezwaar tegen de voorstellen van De Graaf. Daarin krijgen kiezers twee stemmen bij de Kamerkiezingen, een voor een landelijke lijst en een stem voor een regionale. Van Aartsen dreigde eerder met een kabinetscrisis als De Graaf zijn plannen doorzet zonder de VVD. Zij plan voor de gekozen formateur is bedoeld als alternatief voor het kiesstelsel.

D66 hecht zeer aan een nieuw kiesstelsel, maar vindt de gekozen burgemeester eigenlijk belangrijker, zo meldden bronnen binnen de partij donderdag. Als er „iets moois", zoals wellicht de door D66 zeer gewenste gekozen formateur, tegenover staat, valt er met de Democraten eventueel te praten over het laten vallen van het kiesstelsel. Maar CDA ziet niets in het plan. „Dit lijkt me geen goede ruil", aldus een ingewijde.

Minister De Graaf wilde donderdag niet ingaan op een mogelijke ’uitruil’. Hij verwees slechts naar de weigering bij het CDA. „Het CDA wil het niet, dus het is niet aan de orde." Hij betitelde het voorstel tot een gekozen formateur wel als „een interessante suggestie."

Tweede–Kamervoorzitter Weisglas liet donderdag weten er in ieder geval niets in te zien om de kabinetsformateur door de kiezer te laten aanwijzen. „Dat vergroot de onduidelijkheid voor de burgers en holt de positie van de Tweede Kamer uit", oordeelde hij.

De oppositiepartijen PvdA en GroenLinks uitten meteen hun ongenoegen over het aanstaande topberaad binnen de coalitie om de problemen rond de bestuurlijke vernieuwing te bespreken. PvdA en GroenLinks eisten donderdag dat premier Balkenende in een brief duidelijk maakt dat het kabinet niet met de coalitiefracties om tafel gaat zitten. „Dit is een ernstige kwestie. Hier wordt afscheid genomen van het dualisme", constateerde GroenLinks–Kamerlid Duyvendak.