De vakbondscentrale CGT, de communisten, de Groenen, socialisten en alles wat niet voor extreem rechts wil doorgaan, riepen maandag in Frankrijk ertoe op president Chirac in de tweede ronde op 5 mei te herkiezen. Dat vooral om de „schande” die Frankrijk zondag ten deel viel, zo veel mogelijk te beperken. Voor alles moet de ultranationalist Le Pen in de tweede ronde buiten de deur worden gehouden. Overigens maakt het hoofdkwartier van Le Pen in Saint-Cloud bij Parijs zich op om de laatste hand te leggen aan „de veldslag tegen een leger op de vlucht”, zoals Le Pen de tweede ronde ziet.

Niet voor niets ontving presidentskandidaat Chirac maandag alle centrumrechtse parlementariërs: neogaullisten, christen-democraten en liberalen. Hij kan intussen ook rekenen op een grote steun van linkse stemmers. Op de trotskiste Arlette Laguiller na hebben alle verslagen kandidaten ertoe opgeroepen in de tweede ronde op Chirac te stemmen om te voorkomen dat Le Pen wint. Ook voor linkse leiders in Parijs is Chirac nu hun kandidaat, want „Le Pen is een gevaar voor de republiek” en een „compleet affront.”

Twee dagen na de eerste ronde van de presidentsverkiezingen in Frankrijk worden de gevolgen van de politieke aardverschuiving haarscherp zichtbaar. Een deel van politiek links werd finaal in de pan gehakt door de verrassende terugkeer van Jean-Marie Le Pen. De communisten zonken vrijwel helemaal in het niet met 3,37 procent en de socialistische premier Jospin haalde met 16,18 procent niet eens de voor hem bestemd lijkende tweede plaats. Dit Waterloo trok hij zich persoonlijk aan door de verantwoordelijkheid van het verlies op zich te nemen. Hij verlaat de politiek en wordt als leider van de Parti Socialiste opgevolgd door François Hollande.

Nog nooit eerder hebben zo weinig Fransen zo verdeeld gestemd en juist dat is de socialisten duur komen te staan. Het leidde tot een „zorgwekkende politieke aardbeving”, aldus een commentator in het dagblad Le Monde. Schrale troost is dat verenigd links 44 procent van de stemmen in de wacht sleepte, wat 7 procent meer is dan bij de presidentsverkiezingen van 1995. Doordat er zo fragmentarisch werd gestemd, werd Jospin van zijn tweede plaats beroofd.

De Franse kiezer is de afgelopen jaren zeer teleurgesteld geraakt in wat links heet. Zo heeft de Socialistische Partij de ’kleine luyden’ van het ”France profonde” -het diepe Frankrijk- vergeten en genegeerd. Al deze ontevredenen zochten hun toevlucht tot het hele scala aan protestkandidaten of tot Le Pen.

Ook de eens zo machtige Franse communisten hebben de binding met het volk verloren. De rechtse neogaullist Chirac wist het vacuüm dat links Frankrijk creëerde in zijn campagne te benutten. Het enige waar hij op hamerde was de binnenlandse veiligheid, iets waar de regering van premier Jospin niets aan had gedaan. Op dat punt heeft Chirac zijn premier Jospin verslagen: met 19,88 tegen 16,18 procent. Maar voor Chirac is het een zielig percentage om de tweede ronde mee in te gaan. Die tweede ronde zal eerder een nee tegen Le Pen (16,86 procent) zijn dan een ja voor Chirac. Dat laatste is het enige zwaktebod dat Frankrijk op 5 mei nog kan uitbrengen.

Chirac wordt vrijwel zeker herkozen op 5 mei, maar de vorming van een regering hangt af van de krachtsverhoudingen in het nieuwe parlement. Daar kan Le Pens Front National (FN) furore maken als de aanhang van zondag bij zijn keuze blijft en weer naar de stembus gaat.

Le Pen kreeg zondag circa 4,7 miljoen stemmen van zo’n 43 miljoen kiesgerechtigden. Voor het eerst in de Vijfde Republiek (sinds 1958) kan het Front National zich rekenen tot de tweede politieke formatie in Frankrijk, vooral sterk in het (zuid)oosten en het noorden van het land. In 1995 was het Front National bij de presidentsverkiezingen goed voor zo’n 15 procent, dus hoewel het wel zo lijkt, is er geen sprake van een geweldige toename van extreem rechts in Frankrijk.

Le Pen kan inmiddels rekenen op de steun van zijn vroegere rechterhand Bruno Mégret, goed voor 2,34 procent in de eerste ronde. En dat maakt dat 20 procent straks op extreem rechts gaat stemmen. Het is duidelijk dat Le Pen heeft aangetoond dat hij in staat is de onzekerheden en angsten van het moment te vertolken. Anders dan Chirac wijt hij criminaliteit en onveiligheid aan de kliek in Parijs en de buitenlanders.

In het land wordt spontaan gedemonstreerd tegen de opkomst van Le Pen buiten de aangekondigde, grote betogingen. De eerste zijn gepland voor het komend weekeinde door studenten- en humanitaire organisaties. Daarna volgen zeer waarschijnlijk grote demonstraties in heel het land op 1 mei, de Dag van de Arbeid, maar vooral in Parijs. Le Pen houdt daar eveneens een grote demonstratie, maar die is ter ere van Frankrijks nationale volksheldin Jeanne d’Arc, die hij al jaar en dag voor zijn doel heeft geannexeerd. De ironie van de geschiedenis wil dat de dichter Pierre-Antoine Lebrun na de nederlaag van Bonaparte bij Waterloo in Jeannes geboorteplaats Domrémy uitriep: „Frankrijk, in plaats van te huilen om de verduistering van je roem, kijk hier en denk aan je geschiedenis.”