Mogelijke kritiek van Bush op de politieke situatie in Rusland zal volgens de Russische media en politieke analisten een ondergeschikte rol spelen en zal worden overvleugeld door gemeenschappelijke belangen. Daarbij wijzen ze vooral op de gezamenlijke strijd tegen het internationale terrorisme en de toenemende samenwerking op energiegebied.

Als extra waarborg voor een positief verloop van de topontmoeting beschouwen ze de vriendschappelijke band tussen Poetin en Bush.

Eerder deze week zei Poetin al dat de fundamentele betrekkingen tussen Rusland en de VS zich nog nooit zo goed waren. Wel erkende de Russische president dat er over een aantal kwesties verschil van mening bestaat, maar dit zijn wat hem betreft minder fundamentele zaken.

Een zo’n kwestie is de Amerikaanse kritiek op het in toenemende mate autoritaire beleid van Poetin. Het Witte Huis maakt zich zorgen over de persvrijheid en de rechtsstaat in het land. Ook de wijze waarop het Kremlin de oliemaatschappij Yukos heeft genationaliseerd, heeft veel verontwaardiging opgeroepen in de VS.

Bush herhaalde begin deze week in Brussel deze kritiek nog eens openlijk. Poetin reageerde hierop indirect via een interview met de Slowaakse media. Daarin zei hij dat Rusland zijn eigen invulling geeft aan het begrip democratie en dat kritiek hierop niet moet worden gebruikt als instrument om zijn land te manipuleren.

Toch is het de vraag of Bush zijn kritiek ook tijdens zijn persoonlijke ontmoeting donderdag met Poetin uitgebreid ter sprake zal brengen. Washington ziet zijn betrekkingen met Moskou niet graag verslechteren. Het heeft de Russen maar al te hard nodig bij het tegengaan van de verspreiding van massavernietigingswapens en in de strijd tegen het internationale terrorisme. In beide gevallen neemt Rusland een sleutelpositie in.

Bush heeft vanaf zijn allereerste ontmoeting met Poetin -in 2001 in het Sloveense Ljoebljana- openlijke en directe kritiek op het Kremlin zo veel mogelijk vermeden, mede in de wetenschap dat dit doorgaans een averechts effect heeft op de Russen. In plaats daarvan heeft hij zich ingespannen om een duurzame persoonlijke relatie met president Poetin op te bouwen en op deze wijze de nodige invloed uit te oefenen.

Deze goede persoonlijke band heeft de VS de afgelopen jaren inderdaad geen windeieren gelegd. Zo slikte Poetin het eenzijdige Amerikaanse opzeggen van het ABM-verdrag en de NAVO-uitbreiding tot aan de Russische grens. Ook opende hij het Russische luchtruim voor Amerikaanse gevechtsvliegtuigen en liet hij de stationering toe van Amerikaanse troepen in Ruslands achtertuin, Centraal-Azië. Dat gebeurde in verband met de strijd tegen het internationale terrorisme.

Daarnaast is Rusland begonnen met het op grote schaal exporteren van olie en gas naar de VS, waardoor dit land voor zijn energiebehoeften beduidend minder afhankelijk zal worden van het instabiele en vaak vijandige Midden-Oosten.

In ruil hiervoor hoopte president Poetin -grotendeels tevergeefs- economische voordelen binnen te slepen, zoals een snelle toename van de broodnodige westerse investeringen in zijn land en de kwijtschelding van de oude Sovjetschulden.

Toch kon Bush ondanks zijn goede persoonlijke band met Poetin niet voorkomen dat het Kremlin ook vriendschappelijke betrekkingen bleef onderhouden met landen die door de VS als de ”As van het Kwaad” zijn aangemerkt, zoals Iran en Syrië.

Ondanks Amerikaanse kritiek blijft Rusland meewerken aan de bouw van een Iraanse kerncentrale en zal het opnieuw wapens leveren aan Syrië. Ook slaagde Bush er niet in om Poetin over te halen tot meer democratisering in zijn land.

In de VS gaan inmiddels stemmen op om Rusland daarom harder aan te pakken, bijvoorbeeld door uitsluiting van de G-8. Ook in Rusland groeit de weerstand tegen een verzoenende houding jegens de VS, die ten koste zou gaan van de Russische politieke en economische belangen in de rest van de wereld. Maar er zijn tot nu toe geen tekenen dat Poetin of Bush hierdoor hun betrekkingen structureel zullen wijzigen.