Breng je oude auto naar de sloop en krijg geld van de overheid, stellen deze economen voor
Tot nu toe stimuleerde de overheid elektrisch rijden vooral met aanschafsubsidies, maar dat geld kwam veelal terecht bij hogere inkomens. Waarom niet ook een sloopsubsidie voor oude auto’s, stellen twee economen voor.
In de eerste weken van dit jaar meldden tientallen Eindhovenaren zich met hun oude, vervuilende scooters en brommers bij het gemeentehuis. De gemeente bood hen 400 euro als ze dat ding lieten slopen, wat goed zou zijn voor de luchtkwaliteit in de stad. Met de sloopsubsidie konden ze op zoek naar duurzamer vervoer, bijvoorbeeld een elektrische scooter.
Niet alleen in Eindhoven probeert de gemeente mensen zover te krijgen hun oude scooters en auto’s te laten slopen. Dat gebeurt in allerlei grote steden. Waarom geen landelijke regeling, opperden twee economen van de Universiteit Leiden en het Planbureau voor de Leefomgeving vorige week in economenvakblad ESB. Dat zou volgens hen een goede aanvulling zijn op het beleid dat de overheid nu al voert om mensen elektrisch te laten rijden.
Al jaren deelt het kabinet belastingvoordelen en subsidies uit voor nieuwe elektrische auto’s, en al bijna even lang klinkt de kritiek dat dit geld vooral terechtkomt bij mensen met een hoger inkomen. Want ook als de overheid wat geld bijlegt, moet je als koper van een stekkerauto toch nog aardig wat op tafel kunnen leggen bij de autodealer.
Cadeau-effect
Het is mooi dat mensen met hogere inkomens door de huidige landelijke subsidies vaker elektrisch rijden. Maar hadden ze ook zonder subsidie misschien zo’n nieuwe auto gekocht? Het ”cadeau-effect”, heet dat in jargon: geld uitdelen aan mensen om iets te doen wat ze toch al van plan waren.
Dit effect speelt minder bij een sloopsubsidie, stellen Hendrik Vrijburg en Alexandros Dimitropoulos. Dan komt het geld meer terecht bij huishoudens die wellicht nog geen plannen hadden voor een schonere auto. Bovendien kan de overheid zo een breder draagvlak creëren voor de duurzame transitie, zegt Vrijburg. „Het lijkt wat scheef dat er al wel allerlei beleid is voor nieuwe auto’s, maar nog niet voor het uitfaseren van oude auto’s.”
Wel zou het goed zijn om wat regels op te stellen, stellen de economen, bijvoorbeeld voor wie gebruik mag maken van de regeling. Bijvoorbeeld door alleen auto’s van vóór een bepaald bouwjaar toe te laten. Daardoor komen statistisch gezien vooral lagere inkomens in aanmerking voor zo’n sloopregeling. Hoe ouder de auto, hoe groter de kans dat er iemand achter het stuur zit met een lager inkomen, becijferen de economen op basis van data van het Centraal Bureau voor de Statistiek.
„Als iemand dankzij een sloopsubsidie zijn oude auto inlevert voor een van een later bouwjaar, levert dat ook al veel milieuwinst op” - Hendrik Vrijburg, econoom
Wat Vrijburg betreft hoeft er geen harde voorwaarde te komen dat mensen hun subsidiegeld van de sloop gebruiken voor een elektrische auto, tweedehands of niet. Mensen zouden ook kunnen kiezen voor een hybride auto, of een relatief zuinige benzine- of dieselauto. „Als iemand dankzij een sloopsubsidie zijn oude auto inlevert voor een van een later bouwjaar, levert dat ook al veel milieuwinst op.”
Milieuzones afdwingen
Landelijk bestaat zo’n regeling nog niet, maar in grote steden dus wel. Daar dwingen gemeentebesturen steeds vaker milieuzones af, waar oude voertuigen niet meer welkom zijn. Om inwoners tegemoet te komen, krijgen Amsterdammers bijvoorbeeld 1500 euro als ze hun vervuilende diesel laten slopen bij een erkende sloperij.
In Den Haag kunnen ondernemers aanspraak maken op 3500 euro als ze hun oude bestelauto’s naar de sloop brengen, en iets vergelijkbaars gold een paar jaar geleden in Utrecht.
Branchevereniging Bovag is geen groot fan van een landelijke sloopsubsidie. „Een sloopregeling voor oude diesels kan stikstofuitstoot verminderen, maar mensen met een lager inkomen kopen vaak maar een net iets jongere en schonere auto”, zegt een woordvoerder. „Dat beperkt de milieuwinst.”
Echte klimaatwinst boek je volgens Bovag toch met volledige elektrificatie. „Maar de hoge aanschafprijs van elektrische auto’s blijft een barrière voor mensen met een lager inkomen, zelfs met sloopsubsidies. Andere subsidieregelingen zijn in deze gevallen succesvoller.”
Daarnaast vragen mensen zich op sociale media af of het nu echt zo goed is voor het klimaat om een nog werkende auto weg te doen, ook al is die wat ouder. Een nieuwe (elektrische) auto is dan wel zuiniger, maar de productie ervan kost wel energie en in de batterij zitten zeldzame metalen. Hoe oud of vervuilend een auto moet zijn voordat het milieutechnisch uit kan om hem te vervangen, weet Vrijburg niet. „Dat moet nog worden uitgezocht.”
