In de achterliggende jaren stond de onderlinge relatie tussen de beide machtsblokken sterk onder druk. De conflictstof stapelde zich op: handelsproblemen, ruzie over de status van het Internationale Strafhof, gescheiden wegen ten aanzien van het Kyoto-protocol, dat handelt over de aanpak van het broeikaseffect, en niet te vergeten natuurlijk de harde botsing over Irak.

Is thans de basis gelegd om oude meningsverschillen te overbruggen en nieuwe te vermijden? De toekomst zal het leren. Zoals voorzitter Barroso van de Europese Commissie na afloop van de besprekingen tussen de regeringsleiders van de 25 lidstaten van de Unie en president Bush het verwoordde: „We hebben een nieuwe bladzijde opgeslagen, een nieuwe geest gecreëerd. Dat dienen we nu te vertalen in concrete actie.”

De meeste deelnemers aan het conclaaf gingen tegen het einde van de middag op herhaling. Zij hadden eerder op de dag al met elkaar aan tafel gezeten bij de NAVO. Na de vergadering in het hoofdkwartier van het militaire bondgenootschap aan de rand van Brussel, trokken de delegaties naar het Justus Lipsius-gebouw in het centrum van de Belgische hoofdstad voor een overleg in EU-verband.

Als laatste arriveerde de stoet met daarin de limousine van het Amerikaanse staatshoofd. Na, voor de ogen van de camera’s, het handen schudden, het uitdelen van schouderklopjes en een kus voor de Finse presidente Halonen, gingen de deuren dicht en kon de zitting aanvangen.

Anderhalf uur was ervoor uitgetrokken. Maar liefst tien onderwerpen passeerden de revue. Voor lange beschouwingen of diepgaande discussies ontbrak de ruimte. De Luxemburgse premier Juncker, die momenteel het voorzitterschap van de Unie bekleedt en bij wie de regie berustte, had bij elk agendapunt een collega gevraagd gedurende enkele minuten de visie van het verenigd Europa uiteen te zetten. Zo mocht Balkenende iets vertellen over de strijd tegen het terrorisme.

Beslissingen hoefden niet te worden genomen. De ontmoeting droeg vooral het karakter van een sfeertop. „De VS en de EU zijn hechte vrienden. We hopen op voortgang van de goede dialoog”, benadrukte Bush op zijn persconferentie. Op die wijze vatte hij de boodschap samen waarvoor hij zo kort na het begin van zijn tweede ambtstermijn in het Witte Huis de Atlantische Oceaan was overgestoken. Juncker sprak van „een ambitieuze en vriendelijke gedachtewisseling.” De president had het over „een optimistisch beraad.”

Hij hield zijn gehoor verder voor: „Er mag absoluut geen twijfel over bestaan dat wij hopen dat het Europese project slaagt. Het is in ons aller belang dat Europa zich ontwikkelt tot een sterke partner. We delen veel waarden en hebben de verplichting die mondiaal te verspreiden.” Barroso zong mee in dat koor: „De wereld wordt veiliger en welvarender als we samenwerken.”

Misschien kan Irak als eerste ervan profiteren. De EU en de VS zijn bereid, zo lieten de hoogste politieke vertegenwoordigers weten, tot een internationale conferentie over en een gemeenschappelijk initiatief voor steun bij de wederopbouw van dat land als de regering in Bagdad daarom vraagt.