De verkiezingen zijn uitgelopen op een afstraffing van de regerende centrumrechtse Sociaal-Democratische Partij (PSD), die 33 van haar 105 zetels verloor en uitkwam op 72. De lijstcombinatie van communisten en Groenen behaalde 14 zetels, het Links Blok 8. De coalitiepartij van de PSD in de huidige regering, de Volkspartij, krijgt 12 zetels. De opkomst bedroeg ongeveer 65 procent.

Socrates heeft in de aanloop naar de verkiezingen ingrijpende sociaal-economische hervormingen aangekondigd om de Portugese economie, een van de zwakste binnen de Europese Unie, van nieuwe impulsen te voorzien. „De keus is tussen op dezelfde manier doorgaan, of van koers veranderen”, zei Socrates (47) enkele dagen voor de verkiezingen. „Het roer moet om, maar er is geen zilveren kogel die onze economische problemen snel kan verhelpen.”

Portugal heeft in de afgelopen drie jaar evenzoveel premiers versleten. De huidige voorzitter van de Europese Commissie, José Manuel Barroso, heeft de jongste crisis veroorzaakt toen hij vorig jaar zijn premierschap opgaf en naar Brussel vertrok. Vice-partijvoorzitter, tevens burgemeester van Lissabon, Pedro Santana Lopes (48) nam het roer van hem over. Maar hij bakte er weinig van; president Jorge Sampaio besloot de regering te ontslaan en verkiezingen uit te schrijven, die anders pas in 2006 gehouden zouden worden.

Het bruto binnenlands product van Portugal is van 73,4 procent van het EU-gemiddelde in 1997 teruggezakt naar 70 procent; volgens de prognoses van de EU raakt het land in de komende twee jaar nog verder achterop. Volgens sommigen verkeert Portugal in de ernstigste politieke en economische crisis sinds de Anjerrevolutie van 1974, tegen de dictatuur van Antonio Salazar, die de invoering van de democratie in Portugal inluidde. Verouderde methoden belemmeren de economische groei, het 750.000 ambtenaren tellende overheidsapparaat moet drastisch worden verkleind, het onderwijsniveau moet omhoog en het inefficiënte rechtssysteem moet op de schop. Harde ingrepen zullen echter op verzet stuiten van de machtige vakbonden en politieke commentatoren waarschuwen nu al voor een nieuwe crisis als Socrates zijn aangekondigde hervormingen te snel doorvoert.