Milieudefensie bij zaak tegen Shell: rechter is laatste bastion
Door het handelen van Shell en andere fossiele bedrijven „zijn we op een kritiek punt gekomen”, betoogt Milieudefensie tijdens het hoger beroep in de klimaatzaak tegen het olie- en gasbedrijf. De rechter is volgens advocaat Roger Cox „het laatste bastion” om de leefomgeving en de rechtsstaat te beschermen. Shell heeft volgens hem het vertrouwen van de samenleving „stelselmatig beschaamd”.
Cox stelt dat grote multinationals als Shell een zorgplicht hebben, maar amper te controleren zijn door overheden. Dat komt volgens hem onder meer doordat ze dreigen met vertrek naar het buitenland om „wetgeving die onwelgevallig is” tegen te houden. „Het ontbreekt nationale wetgevers aan tanden om door te bijten.”
Volgens Cox is het helder dat het tegengaan van klimaatverandering niet alleen een verantwoordelijkheid van de politiek is, maar ook van de rechter. Die moet immers de grondrechten en mensenrechten van burgers beschermen. Zonder die bescherming „faalt de democratische rechtsstaat”, vindt de advocaat. Hij noemt klimaatverandering „een dreiging waar geen mens aan kan ontvluchten” en waarschuwt dat de ernstigste gevolgen nog moeten komen.
De rechtbank in Den Haag gaf Milieudefensie en mede-eisers in 2021 grotendeels gelijk. De rechters droegen Shell op de uitstoot die het veroorzaakt voor eind 2030 met 45 procent te verlagen. Als dat vonnis in stand blijft, kan het bedrijf volgens de eisers een „vliegwiel” worden om de energietransitie te versnellen.
Shell blijft erbij dat alleen een overheid alle belangen goed tegen elkaar kan afwegen. Daarom ging het bedrijf in beroep. Het hof moet de eisers niet-ontvankelijk verklaren, vindt Shell. Daarmee zouden de rechters de argumenten verder niet inhoudelijk hoeven te beoordelen.
Volgens Shell is een rechtelijke uitspraak „geen uitnodigend alternatief voor democratische politieke besluitvorming”. De discussie over klimaatbeleid hoort volgens de advocaten van de olie- en gasgigant thuis in nationale parlementen. Zij kunnen klimaatdoelen dichterbij brengen door regels te maken die bijvoorbeeld voor een hele branche gelden en niet voor slechts één bedrijf.
In de zaak komt ook de kleine stichting Milieu en Mens aan bod. Deze stichting stelt dat het vonnis van tafel moet, omdat anders de prijs van fossiele brandstoffen zou stijgen. Dat zou volgens de advocaat vooral de welvaart van armere Nederlanders ondermijnen, omdat zij bijvoorbeeld geen elektrische auto kunnen betalen.