Ondanks de relatief droge periode van de afgelopen weken stromen kelders nog steeds vol. Experts spreken over vermoedelijk honderdduizenden woningen waar sprake is van waterschade in ruimten beneden het maaiveld. Opvallend is dat voor het eerst ook de hogergelegen delen van ons land overlast ervaren.

Maarn (gemeente Utrechtse Heuvelrug) is zo’n dorp. „We liggen hier 6 tot 7 meter boven de zeespiegel, maar sinds begin januari ben ik al aan het pompen”, foetert de 67-jarige inwoner Warre de Vroe. Hij is boos over het waterbeleid van gemeente en waterschappen en vindt dat burgers de dupe worden van de milieuagenda van de plaatselijke overheden. „Tegen het hoge grondwaterpeil wordt niets gedaan. Alles voor de bloemetjes en de beestjes, met vervelende gevolgen voor ons. Aan dit blauwe beleid erger ik me groen en geel.” Daarmee doelt hij op maatregelen van overheden en natuurorganisaties om regenwater in de tuin en natuur langer vast te houden. „Dan is dit het gevolg.”

Zorgplicht

De Vroe is een van de tientallen inwoners die dagelijks zijn kelder moet leegpompen. „Het is al een tijdje relatief droog, maar desondanks loopt mijn kelder iedere dag opnieuw vol. De gemeente doet niets en vindt dit mijn probleem. Ze vergeten echter dat de plaatselijke overheid een wettelijke zorgplicht heeft als het gaat om het grondwater.”

De schade aan zijn kelder schat de inwoner van Maarn op dit moment nog niet hoog. Maar inmiddels heeft het vocht ook de verdieping boven zijn kelder bereikt, met schimmelgroei als gevolg. Een veel groter probleem waar hij voor vreest is de opwaartse druk van het water, waardoor de constructie van de woning averij oploopt. „Door het vocht daalt ook de waarde van het pand.”

Woordvoerder van de getroffen burgers is Loek van Munster. „We hebben een werkgroep waar inmiddels zo’n veertig gedupeerden uit Maarn en Maarsbergen zich bij hebben aangesloten.” Volgens hem wordt het probleem mede veroorzaakt door de verschillende leemlagen onder de oppervlakte. Daardoor zakt het regenwater niet naar de lagen onder de plusminus 7 meter, maar komt het van de heuvels af en loopt het het dorp in. „Technisch is het mogelijk om via drainage het probleem op te lossen. In Ede en Veenendaal gebeurt dat ook voordat er een nieuwe wijk wordt aangelegd. Maar gemeente en waterschappen kaatsen hier de bal naar elkaar. Mogelijk zijn ze bang voor schadeclaims.”

Omdat weerdeskundigen vaker langdurige regenval vrezen in de toekomst, vindt Van Munster dat voor dit probleem een nationale oplossing gevonden moet worden. „Aanleg van retentiebekkens voor de opslag van overtollig water zou mogelijk een oplossing kunnen zijn. Om verdroging tegen te gaan worden er ook allerlei acties gevoerd, zoals Tegel eruit, Plant erin. Prima, maar ook dit zorgt ervoor dat water tijdens hevige regenval niet meer afgevoerd wordt via het oppervlaktewater en het probleem voor ons groter wordt. Er moet een integrale en structurele oplossing komen.”

Voor het onttrekken van water is onze toestemming nodig, maar ik weet niet of wij die zullen geven

Clarion Wegerif van Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden, een van de twee waterschappen die verantwoordelijk is voor het waterbeheer in de gemeente Utrechtse Heuvelrug, wijt de overlast puur aan de langdurige regenval. „Voor het onttrekken van water is onze toestemming nodig, maar ik weet niet of wij die zullen geven. Door die onttrekking beïnvloed je namelijk de natuurlijke situatie, met droogteproblemen in de zomer als gevolg.”

Verdamping

Maar hoe zit het dan met schade aan woningen door de opwaartse druk van het grondwater? „We zijn als waterschappers geen experts op het gebied van funderingen. Grondwater wegpompen uit de omgeving van de woning is geen optie: uit de omgeving stroomt grondwater weer toe. Er zit weinig anders op dan te wachten tot het warmer wordt en de verdamping en de plantengroei toenemen en om daarna deskundig advies in te winnen hoe de kelder waterbestendig te maken is.”

De gemeente Utrechtse Heuvelrug verwijst in een reactie naar een eerder door haar gepubliceerd artikel. De belangrijkste conclusie daarin is: er zit niets anders op dan wachten tot de grondwaterstand is gezakt.