Nederland heeft de afgelopen jaren enkele honderden miljoenen euro’s in AI geïnvesteerd, zegt Tjin-A-Tsoi. „Als je dat vergelijkt met andere landen, stelt dat weinig voor. Zeker in een tijd waarin deze technologie zo’n grote vlucht neemt, met zulke grote kansen en doorbraken als nu. Het is een race. En het gat met de rest wordt steeds groter.”

TNO hamert al er langer op dat Nederland te weinig geld steekt in kennis en technologie. „Deze markt is in korte tijd onwaarschijnlijk competitief geworden, vooral door de opkomst van de grote techconcerns. Landen als China, Japan, Taiwan en Zuid-Korea hebben zich daarbij gevoegd. Saudi-Arabië investeert 40 miljard dollar in AI.”

Grote Amerikaanse techbedrijven Amazon, Microsoft, Meta, Alphabet en Apple investeren individueel meer in technologische ontwikkeling dan in heel Nederland gebeurt, volgens TNO. In vergelijking met omringende landen is het niet veel beter gesteld. Landen als Duitsland en België hebben de afgelopen jaren veel meer geïnvesteerd in kennis en ontwikkeling dan Nederland. In 2022 bedroegen de uitgaven in Nederland op dit gebied 2,3 procent van het bruto binnenlands product, ruim onder de EU-doelstelling van 3 procent. In Duitsland ligt het percentage op 3,1 procent en in België 3,5 procent.

Toch presenteert Nederland zich nog steeds als kennisland. Voor een deel is dat terecht, zegt Tjin-A-Tsoi. „Ons wetenschappelijk onderzoek behoort tot de top. Het lukt alleen onvoldoende die kennis in nieuwe succesvolle ondernemingen om te zetten. De grote onderzoeksinstellingen van Shell, Philips en DSM zijn grotendeels verdwenen. Succesvolle techbedrijven als ASML, NXP en VDL zijn daaruit voortgekomen. Een nieuwe generatie heeft zich nog niet aangediend.”

Mogelijk is Nederland te zelfgenoegzaam geworden, oppert de TNO-topman. „De urgentie wordt niet gevoeld, terwijl die zeer hoog is. De Nederlandse politiek heeft momenteel hele andere prioriteiten. Er heerst een stemming die niet echt bevorderlijk is voor het investeringsklimaat.”

Volgens de TNO-topman is Nederland in een kritieke fase beland. „We moeten nu een omslag maken, anders is het te laat. Willen wij de energietransitie, de vergrijzing en de zorg betaalbaar houden, dan zullen we enorm moeten innoveren. Met de huidige technologie gaat dat niet lukken.”