De Stichting Gezondheid Actueel signaleert de problemen en heeft daarover deze week een brandbrief gestuurd naar de Inspectie voor de Gezondheidszorg. Kees Braam, bestuurslid van de stichting en webmaster van de kankersite www.kanker-actueel.nl noemt de situatie schrijnend voor kankerpatiënten die niet alleen te maken hebben met een levensbedreigende ziekte, maar soms ook met onwillige artsen en verzekeraars.

Het gaat om een therapie die bekend staat als transarteriële chemo-embolisatie (TACE). Daarbij wordt een katheter via een slagader ingebracht en de bloedsomloop van de lever tijdelijk afgesloten van de rest van het lichaam door middel van opgeblazen ballonnetjes. Daarna wordt het orgaan doorgespoeld met kankerceldodende middelen in hoge dosering. Dit gebeurt vaak in combinatie met lasergeïnduceerde interstitiële thermotherapie (LITT) waarbij een holle naald onder echobegeleiding door de huid in de tumor wordt gestoken waarna deze vervolgens sterk wordt verhit. Soms gebeurt dit ook nog in combinatie met lokale bestraling of injecties met de stof ethanol, die weer een sterk koelend effect heeft. De behandelingen worden om de vier tot vijf weken poliklinisch uitgevoerd, aldus Braam.

Deze aanpak werkt sterk levensverlengend, meldt Gezondheid Actueel in de brief. De gemiddelde overleving van niet meer te opereren en ongeneeslijk verklaarde patiënten met darmkanker kan oplopen tot meer dan drie jaar, terwijl dit bij een gewone reguliere behandeling veertien maanden is, zo blijkt uit diverse studies. In een meer dan tien jaar durend onderzoek bij meer dan 1000 darmkankerpatiënten is sprake van een gemiddelde overlevingsduur van 48 maanden. In een aantal gevallen verdween de tumor zelfs volledig.

De behandelingen worden al jarenlang toegepast door onder meer prof. dr. Thomas. J. Vogl, hoofd van de afdeling radiologie van het Universiteitsziekenhuis van Frankfurt. Hij heeft inmiddels honderden Nederlandse kankerpatiënten behandeld. Vogl publiceerde over zijn positieve onderzoeksresultaten bij 162 patiënten een artikel dat in november 2003 is verschenen in het gezaghebbende medische vakblad Radiology.

„Ook in andere universitaire ziekenhuizen in Duitsland, België (Brussel), Frankrijk en de VS wordt de behandeling toegepast bij patiënten waarbij dit zinvol is. In Nederland is dit echter niet het geval”, aldus Braam. „De behandeling wordt in het Erasmus Medisch Centrum in Rotterdam en in het Leids Universitair Medisch Centrum slechts incidenteel uitgevoerd bij patiënten die een goede ingang hebben bij de lokale artsen via kennissen of vrienden.” Braam zegt deze informatie vertrouwelijk te hebben verkregen van oncologen die niet met name genoemd willen worden.

Ziekenhuizen zouden weinig in de aanpak zien, onder meer vanwege de kosten, 4000 euro per patiënt. Braam wijst er echter op dat de prijs van diverse nieuwe kankergeneesmiddelen dit bedrag verre te boven gaat.

Gezondheid Actueel stelt in de brief, dat er -voorzover de stichting bekend is- vrijwel geen enkele Nederlandse arts of oncoloog de afgelopen jaren patiënten uit eigener beweging heeft gewezen op de mogelijkheid van deze veelbelovende palliatieve behandeling. „Patiënten zagen zich zelfs herhaaldelijk geconfronteerd met een weigering om informatie te verstrekken. Laat staan dat artsen meewerken aan een verwijzing zodat de verzekeraar de behandeling moet vergoeden.”

Gezondheid Actueel wijst in de brief op berichten van kankerpatiënten en ook van enkele artsen waaruit naar voren komt dat er achter de schermen tussen ziektekostenverzekeraars en ziekenhuizen is afgesproken dat een palliatieve behandeling als TACE niet mag worden voorgeschreven aan niet te opereren en ongeneeslijk ziek verklaarde kankerpatiënten en dat deze ook niet mag worden vergoed. „Of deze afspraken ook daadwerkelijk gemaakt zijn, weten we niet, maar is mede reden voor ons verzoek tot een onderzoek hiernaar door de inspectie.”

De stichting wijst er ten slotte op, dat het niet of slecht informeren van kankerpatiënten over deze behandelingen voorbijgaat aan de morele, maar ook wettelijke plicht van artsen en/of oncologen om aan kankerpatiënten altijd de beste behandeling aan te bieden, óók als deze slechts palliatief zou zijn. „Artsen en oncologen zijn onzes inziens ook verplicht om, als zo’n behandeling niet in het eigen ziekenhuis kan worden gegeven, de patiënt te verwijzen naar die plaatsen en artsen waar wèl zo’n behandeling wordt toegepast”, aldus Gezondheid Actueel.

De stichting vraagt de inspectie op korte termijn iets aan de gesignaleerde problematiek te doen.