Kolonel R.T. Sondag (49) was tot voor kort commandant van het schoolbataljon op de legerbasis in Oirschot. Inmiddels is hij bevorderd tot kolonel en leidt hij de 25 Nederlandse militairen die zondag voor een halfjaar naar Bagdad gaan.

„Het doel van deze missie is het trainen en opleiden van Iraaks kader en het opzetten van een opleidingsstructuur voor de Iraakse veiligheidsdiensten, zodat de internationale troepenmacht op termijn overbodig wordt", aldus Sondag vrijdag in een gesprek met het ANP. „Het slagen van deze missie is bepalend voor het uiteindelijke vertrek van de coalitietroepen uit Irak".

De missie is compleet nieuw voor Sondag. „Deze NAVO–missie is nergens mee te vergelijken. Nederland heeft in het verleden wel eens onderofficieren opgeleid in Albanië, maar de missie in Bagdad is toch heel apart. Dat dat in NAVO–verband gebeurt is ook nieuw", aldus Sondag.

Zijn eigen ervaring bij buitenlandse missies gaan terug naar de jaren negentig in Kroatië, en nog verder terug naar de VN–missie Unifil in Libanon. Sondags Nederlandse collega’s in Bagdad hebben verschillende achtergronden. Eén is van de marechaussee, zes zijn van de landmacht, drie van de luchtmacht en vijf van de marine. Hun ervaring varieert van bij uitstek operationeel tot logistiek. De rangen lopen van sergeant tot kolonel.

Maar wat gaan Sondag en zijn mannen nu precies doen tijdens hun missie in de zwaar beveiligde internationale ’groene’ zone in hartje Bagdad? Voor de klas staan tegenover een groepje Iraakse onderofficieren?

Dat is mogelijk, maar niet direct waar Sondag aan denkt. Het gaat volgens hem meer om het trainen van hoog Iraaks kader en het opzetten van opleidingen „volgens westers model". Verder gaat de NAVO–missie zorgen dat het Iraakse leger en politie „adequate uitrusting en materieel krijgen". Sondag zelf gaat het nationaal ’operatiecentrum’ (een soort nationale alarmcentrale voor politie, brandweer en hulpdiensten) „monitoren".

De Nederlandse militairen in het zuiden van Irak hebben al ongeveer 2.800 Irakezen opgeleid voor taken binnen leger en politie. Het doel voor heel Irak is 275.000 functionarissen, van wie ongeveer 175.000 bij de (grens)politie en 100.000 bij leger en nationale garde. De trainingsmissie moet het doorgroeien van de veiligheidsdiensten mogelijk maken.

Ten tijde van dictator Saddam Hussein had Irak met een groot leger en een almachtige Baath–partij een duidelijke bestuurlijke structuur. Met de invasie van de Amerikanen in 2003 en het verjagen van Saddam is die verdwenen. „Toen de Amerikanen Irak bevrijd hebben van het regime van Saddam Hussein, is veel oud kader ontheven uit hun functie. Dat gat moet nu gevuld worden met een ander type officier. Het blijft daarbij beleid de oude Baath–functionarissen er zoveel mogelijk buiten te houden", stelt Sondag.

De NAVO–trainingsmissie zal de komende periode worden uitgebreid naar 160 en uiteindelijk zelfs naar 1700 man. Het kabinet heeft de afgelopen periode al aangegeven de Nederlandse bijdrage te willen verhogen. Minister Bot (Buitenlandse Zaken) sprak deze week over „vijftig tot honderd mensen".

In een brief aan de Tweede Kamer stelt het kabinet dat het zich „terdege bewust is van de risico’s die de uitzending van Nederlandse militairen naar Bagdad met zich meebrengt. Toch is het kabinet „van oordeel dat deze bijdrage aan de oprichting van zelfstandige Iraakse veiligheidsorganisaties deze risico’s rechtvaardigt".

Ook Sondag ziet de risico’s van een halfjaar Bagdad. „We blijven in de groene zone, waar het relatief veilig is. De Amerikanen beveiligen dat gebied en die taken geven ze niet uit handen. Verder is het devies: zoveel mogelijk binnen blijven, niet volgens vaste patronen verplaatsen en niet bij duister".