Elk jaar opnieuw bijna 21.000 doden, en daarbovenop 1,2 miljard euro aan zorgkosten. Alarmerende getallen, die niet gaan over roken of auto-ongelukken, maar over zitten. Het was natuurlijk bekend dat veel zitten en weinig bewegen niet heel gezond is, maar kennisinstituut TNO heeft nu uitgezocht wat dat kost in euro’s en mensenlevens.

De cijfers zijn reden genoeg „om de zitcultuur in Nederland om te buigen naar een beweegcultuur”, vindt TNO. Daar is wel een omslag voor nodig. Van alle Europeanen zitten Nederlanders het meest, met gemiddeld zo’n negen uur per dag.

Dat verhoogt het risico op hart- en vaatziekten, diabetes en sommige vormen van kanker. Het is volgens TNO niet precies duidelijk waar de grens ligt in aantal zituren, maar het lijkt erop dat gezondheidsrisico’s vooral na zo’n acht of negen uur snel toenemen.

De oplossing is duidelijk: minder zitten. Maar méér bewegen helpt ook. Eerder onderzoek suggereert dat dagelijks een uur tot vijf kwartier ’’matig-intensief’’ bewegen de gezondheidsrisico’s van te veel zitten helemaal opheft.

Te veel in ons systeem

„We weten natuurlijk al superlang dat zitten slecht is, maar de praktijk verandert maar niet”, zegt Erik Lenselink, directeur van de Beweegalliantie, een initiatief van de overheid. Volgens hem zit het simpelweg te veel in het systeem hier: 5,2 miljoen Nederlanders hebben een zittend beroep, en ook op scholen is zittend les krijgen de standaard.

Dat kán ook anders, probeert zijn organisatie te laten zien. En dat gebeurt ook mondjesmaat. „Laatst was ik op een basisschool waar kinderen uit groep 3 af en toe een minuut of vier bewogen tijdens de taal- of rekenles. Dan zagen ze bijvoorbeeld een plaatje van een kikker, en moesten ze kikkersprongen doen.”

Maar ook op werk is veel winst te behalen. Volgens TNO zitten mensen met een kantoorbaan – van overheidsambtenaren tot juristen of ICT-specialisten – gemiddeld wel zeven uur per dag tijdens werk.

Combinatie van maatregelen

Daar ligt een verantwoordelijkheid voor de werkgever, vindt TNO, die zit-statafels kan aanschaffen en aantrekkelijke fietsregelingen kan bedenken. En combineer die aanpassingen vooral ook met voorlichting over het belang van bewegen, schrijft TNO in zijn rapport.

Lopend overleggen of telefoneren is effectiever

„Doe je maar één ding”, stelt TNO, „dan heeft dat vooral zin voor die paar medewerkers die toch al graag bewegen.” Zij zullen dat bureau „gretig gebruiken” om af en toe te staan, en de rest blijft lekker zitten. Op zich niet erg, maar zet die enthousiaste medewerkers dan wel in als ’’ambassadeurs van de beweegcultuur’’ op kantoor, adviseert TNO. Dan krijgen ze de anderen hopelijk ook mee.

Zelf kunnen werknemers er vaker voor kiezen om lopend te overleggen of te telefoneren. Volgens Lenselink van de Beweegalliantie is dat nog effectiever ook. „Dat blijkt uit studies. Zeker bij een-op-eengesprekken, en gesprekken waar je op zoek bent naar creativiteit.”

Sinds corona zijn Nederlanders ook nog meer thuis gaan werken, waardoor het volgens TNO nog moeilijker is om het werk met bewegen te onderbreken. Je loopt minder ver naar het koffieapparaat en hoeft ook niet van de auto naar de ingang van kantoor te wandelen.

Maak in plaats daarvan een wandeling voor je begint, adviseert TNO, of tijdens de lunchpauze. Verder kan een smartwatch motiverend werken, omdat die bijhoudt hoeveel je loopt en herinneringen kan sturen als je te weinig beweegt.