In 2021 gaf Nestlé het hoofd van een centrum aan de Universiteit van Pretoria dat onderzoek doet naar duurzame voedselsystemen een zetel in zijn raad van bestuur. Een groep van meer dan 200 toonaangevende academici schreef toen een open brief over belangenverstrengeling. Het aanbod van Nestlé bestaat, zo geeft het bedrijf inderdaad toe, voor meer dan 60 procent uit voedingsmiddelen die niet als gezonde producten gelden.

In december kondigde hetzelfde centrum aan dat het een memorandum van overeenstemming had getekend met Nestlé. De organisaties zijn van plan om „een transformatief partnerschap aan te gaan” om „de toekomst van onderzoek naar en educatie over voeding” vorm te geven en „de voedselsystemen van Afrika” te hervormen.

Dit is geen op zichzelf staand geval. Op Afrikaanse universiteiten financieren meer bedrijven met producten die schadelijk zijn voor de gezondheid onderzoek en onderwijs op het gebied van de volksgezondheid.

Vooringenomenheid

Het is algemeen bekend dat financiële banden tussen bedrijven en academische instellingen kunnen leiden tot belangenverstrengeling. Een onderzoek uit 2017 geeft aan dat „financiering door de industrie ertoe leidt dat onderzoekers bewust of onbewust de voorkeur geven aan bepaalde bedrijven”. Uit ander onderzoek bleek dat van 168 door de industrie gefinancierde onderzoeken er 156 (93 procent) bevooroordeelde resultaten lieten zien, in het voordeel van de geldschieters uit de bedrijfswereld.

In 2018 bleek dat zo’n 13 procent van de onderzoeksresultaten die waren gepubliceerd in de meest geciteerde tijdschriften over voeding gunstig oordeelde over de voedingsindustrie. Ondertussen werden ze door dezelfde sector gefinancierd. Dergelijke steun vindt overigens vaak onder de radar plaats.

De wereld wordt geconfronteerd met een pandemie van ziekten als hypertensie, diabetes, hart- en vaatziekten en kanker. Al die aandoeningen houden verband met slechte voeding of obesitas. Een Lancet-commissie uit 2023 rapporteert dat „slechts vier industriesectoren verantwoordelijk zijn voor minstens een derde van alle sterfgevallen wereldwijd”. Ongezonde voeding is er één van.

Deze vier sectoren breiden hun markten uit in Zuid-Afrika en elders. De gebrekkige regulering van de verkoop en marketing van ongezonde voedingsmiddelen, alcohol, tabak en landbouwchemicaliën kan door bedrijven gemakkelijk worden uitgebuit.

De tabaksindustrie had vele tactieken om regulering te voorkomen. Ze financierde onderzoek en zelfs hele instellingen om ”bewijzen” te krijgen die twijfel zaaiden over de schade door tabak. In 2019 ontdekten academici aan de Universiteit van Kaapstad (UCT) dat de afdeling psychiatrie geld had aangenomen van de Philip Morris Foundation for a Smoke-Free World. De afdeling annuleerde het contract na een golf van protesten uit de universitaire gemeenschap. In 2020 verbood de UCT-raad alle medewerkers om financiering van de tabaksindustrie te accepteren.

Een ander voorbeeld is wetenschappelijk onderzoek uit 1967 waarin verzadigd vet werd aangewezen als de belangrijkste oorzaak van hartaandoeningen. Daarbij werd de rol van suiker gebagatelliseerd. Ruim veertig jaar later werd pas ontdekt dat dit onderzoek was betaald door de suikerindustrie.

Onlinecursus

De afname van financiering van academisch onderzoek in Zuid-Afrika betekent dat academici die bezig zijn met volksgezondheid extra waakzaam moeten zijn en belangenverstrengeling aan banden moeten leggen. Een onlinecursus voor ethische commissies over belangenverstrengeling in het gezondheidsonderzoek bevat praktische richtlijnen daarvoor.

De auteurs zijn verbonden aan Zuid-Afrikaanse universiteiten. Bron: IPS/The Conversation.
> ipsnews.be voor het hele artikel