Het rapport, van de Onafhankelijke Commissie Toekomst Arbeidsongeschiktheidsstelsel (OCTAS), stelt dat inkomensregelingen voor mensen die door een aandoening of beperking niet (meer) kunnen werken veel simpeler moeten. Volgens de commissie hebben juist de vroeggehandicapten last van het stelsel, maar daar heeft de commissie nog geen structurele oplossing voor.

„De FNV snapt niet dat de commissie nauwelijks met concrete aanbevelingen om het systeem rond arbeidsongeschiktheid eerlijker, minder theoretisch en begrijpelijker te maken is gekomen”, schrijft de bond in een schriftelijke reactie. „De FNV is verbaasd dat er niet goed gekeken is naar de voorstellen ‘ideale Wajong’ en het rapport ‘Gevangen in de bijstand’ die de bond eerder naar buiten bracht. Het is de FNV al jaren een doorn in het oog dat zoveel arbeidsongeschikten gevangen zitten in de bijstand of zelfs zonder inkomen zijn. De commissie laat deze groep opnieuw in de kou staan.”

De bond schrijft verder dat het eindrapport „maar één reële kans” biedt om „te komen tot een broodnodige verbetering van ons arbeidsongeschiktheidsstelsel. Er staan enkele zeer zorgelijke scenario’s in voor arbeidsongeschikten waar de FNV bepaald niet blij mee is.”

Alleen het herstellen van „mensonterende fouten” in de WIA kan op goedkeuring van de bond rekenen. Maar de bond spreekt „grote zorg” uit over de andere voorstellen, die volgens de vakbond het socialezekerheidsstelsel afbreken. „Na een paar jaar staan mensen volledig in de kou, dat gaan we echt niet tolereren.”

Vakbond CNV wil dat de fiscale boete op arbeidsongeschiktheid verdwijnt. „Arbeidsongeschikten betalen nu drie keer zoveel inkomstenbelasting als werkenden. Dit onrecht moet het kabinet als eerste aanpakken”, meldt de bond.

De commissie stelde vast dat de regels zo ingewikkeld zijn door „regeldrift en doelmatigheidsdrang” vanuit de politiek. Zo durven mensen niet meer te gaan werken, uit angst voor het verlies van inkomen. In totaal ontvingen in 2023 ruim 790.000 mensen een arbeidsongeschiktheidsuitkering.