Hamas lijkt wel degelijk op vroegere Zuid-Afrikaanse ANC
De column ”Hamas lijkt echt niet op het ANC” van Jacob Hoekman berust op de verkeerde gedachte dat Hamas in tegenstelling tot het vroegere ANC niet uit zou zijn op gelijkwaardigheid maar op de vernietiging van Israël.
Het ANC stond vroeger, evenals Hamas nu, als terroristische organisatie te boek. Nelson Mandela, nu een veelgeprezen staatsman, was ooit oprichter en leider van de gewapende tak van het ANC, genaamd Umkhonto we Sizwe (afkorting: MK). Mandela werd in 1964 tot levenslang veroordeeld wegens samenzwering tot gewelddadige omverwerping van de overheid. Tot 2008 stond hij op de internationale terroristenlijst. Het kan dus verkeren als het gaat om het etiket ”terroristische organisatie” of ”terrorist”.
Het beginselprogramma van MK uit 1961, een na laatste alinea, luidt: „(…) we werken in het belang van alle mensen in het land –zwart, bruin en wit– wier toekomstige geluk en welzijn niet kan worden bereikt zonder de nationalistische overheid omver te werpen, [en] de afschaffing van witte superioriteit (…).” Met nationalistische overheid wordt hier het regime van de Nasionale Party bedoeld die destijds in Zuid-Afrika de apartheid afdwong. MK verrichtte onder meer bomaanslagen en gijzelnemingen.
Burgerslachtoffers
Hoewel de Waarheids- en Verzoeningscommissie erkent dat het vroegere ANC streed voor een rechtvaardige zaak, merkt ze in haar finale rapport tevens kritisch op: „53. Ondanks de nobele intenties was de meerderheid van de slachtoffers van MK-operaties burger. Tot deze burgers behoorden mensen die het ANC klaarblijkelijk beschouwde als legitieme doelen: ‘collaborateurs’ in de vorm van adviseurs en getuigen namens de staat in rechtszaken tegen ANC-leden, verdachte verklikkers en soortgelijke lieden. In andere woorden: dit waren ‘opzettelijk gedode burgers’.”
Bezie tevens het (meest recente) beginselprogramma van Hamas, uit 2017: „14. Het zionistische project is een racistisch, agressief, koloniaal en expansionistisch project, gebaseerd op het afpakken van eigendommen van anderen; het is vijandig naar het Palestijnse volk en hun aspiraties (…).
16. Hamas bevestigt dat zij in conflict is met het zionistische project (…). Hamas is niet in conflict met de Joden omdat zij Joods zijn, maar met zionisten die Palestina bezet houden (…).
17. (…) Hamas verwerpt de vervolging van welk mens dan ook of de ondermijning van zijn of haar rechten op nationalistische, religieuze of sektarische gronden (…).”
Beide beginselprogramma’s zijn evenals het rapport via internet raadpleegbaar. Hamas is daarmee kennelijk, evenals het ANC, in essentie een emancipatoire beweging, ook al ligt tegenwoordig de vergelijking met IS voor in de mond. Evenals het ANC kreeg ook Hamas, dat ooit als een charitatieve organisatie begon, pas later een gewapende tak: de Izz ad-Din al-Qassam Brigades. Overigens vechten daarnaast nog vele andere, niet aan Hamas gelieerde Palestijnse milities mee, waaronder Islamic Jihad en de seculiere, aan Fatah gelieerde al-Aqsa Martelarenbrigade.
Het mag duidelijk zijn dat de dichtbevolkte Gazastrook een openluchtgevangenis is die al tientallen jaren aan alle kanten, zelfs vanaf zee, door Israël wordt gemonitord, omsingeld gehouden en afgeknepen, met als gevolg chronische tekorten aan goederen die in de noodzakelijke levensbehoeften voorzien. Ook aan de grens met Egypte dicteert Israël het grensbeleid. In Gaza is geen luchthaven.
Israël oefent daarmee, ook na de terugtrekking van zijn nederzettingen en soldaten uit de Gazastrook sinds de verkiezingsoverwinning van Hamas in 2005, effectieve controle uit over dit gebied. Dit geldt naar maatstaven van internationaal recht als bezetting, zoals is bevestigd in resolutie 1860 van de Veiligheidsraad van de VN uit 2009 en in de resoluties 64/92 uit 2010 en 64/94 uit 2009 van de Algemene Vergadering van de VN. Evident is dat inwoners van de Gazastrook binnen de Joodse staat Israël in vergelijking met Joodse Israëli’s praktisch rechteloos zijn.
Daarmee zijn het vroegere ANC en het huidige Hamas, die beide het gebruik van geweld niet schuwen, in hoge mate met elkaar vergelijkbaar. In tegenstelling tot wat Hoekman schrijft, stemmen beide organisaties met elkaar overeen als het gaat om het nastreven van gelijkwaardigheid én ontmanteling van een op ongelijkwaardigheid gebaseerd regime.
De auteur is als jurist onder meer gespecialiseerd in internationaal recht.
