De huursector in Nederland is in hoge mate gereglementeerd. Althans de sociale huursector, en daar valt het overgrote deel van de huurwoningen in. De ’normale’ wetten van vraag en aanbod zijn op die huizen nauwelijks van toepassing.Huurwoningen worden niet verhuurd aan de meestbiedende, maar aan degene die in het geldende stelsel de meeste punten heeft. Wie eenmaal de beschikking heeft over een huurwoning, zit gebeiteld. Hij kan er niet of nauwelijks uitgezet worden en de jaarlijkse huurverhoging blijft beperkt.

Dat heeft allemaal zijn reden. De huurders zijn veelal de zwakkere partij en wonen is een elementair iets. Het is lastig om geen telefoon te hebben, geen auto of geen wasmachine, maar dakloos zijn is nog veel erger.

Maar dat betekent ook dat ons huurstelsel ongunstig is voor nieuwkomers. Wie eenmaal een huurwoning heeft verworven, is voor de rest van zijn leven onder dak. Aangenomen ten minste dat hij de huurachterstand niet te veel laat oplopen.

Maar wee degenen die buiten staan. Die moeten geduldig wachten tot er ook voor hen een woning beschikbaar is. Zeker in de grote steden moet je daar jaren voor op de wachtlijst staan.

Geen wonder dat dat spanningen oproept. Wie door een vergunningenstelsel de werking van de markt (grotendeels) wil uitschakelen, kan dat alleen realiseren door strenge controles uit te oefenen. Anders kruipt het economische bloed waar het niet gaan kan.

Zo wordt in Amsterdam naar schatting 10 procent van de sociale huurwoningen illegaal onderverhuurd. De officiële bewoner betaalt keurig de (lage) huur voor de woning die hem destijds is toegewezen. In werkelijkheid woont hij al jarenlang ergens anders, maar als hij slim is staat hij in het bevolkingsregister nog op zijn oude adres vermeld. Papier is nu eenmaal geduldig en de computers van de afdeling bevolking zijn dat ook.

Hoewel onderverhuur officieel niet is toegestaan, wordt de woning ondershands verhuurd aan anderen die bereid waren meer, soms zelfs veel meer te betalen dan de officiële huur. Wat moet je anders als je geen onderdak hebt? Dat geldt zeker voor illegalen, die helemaal nooit in aanmerking kunnen komen voor een sociale huurwoning. Op die manier kun je als legale huurder een aardige cent bijverdienen, al moet de woningbemiddelaar die onderhuurders aanlevert, uiteraard ook een deel van de opbrengst hebben.

Inmiddels is in de hoofdstad een actie gestart tegen onderhuurders. Daarbij richt men zich primair tegen de illegale woningbemiddelaars. Die zijn immers een onmisbare schakel in dit proces en verdienen er het meest aan. Veel te lang heeft men deze misstanden laten bestaan.

Dat neemt niet weg dat zo lang er een grote kloof bestaat tussen de officiële huur en het bedrag dat mensen zonder woonruimte geven willen, illegale onderverhuur zal plaats vinden. Dat zijn economische mechanismen die je niet tegenhoudt. Althans heel moeilijk tegenhoudt.

Pas bij een liberalisering van de huurmarkt zal deze spanning afnemen. Maar dat is een zaak die politiek heel gevoelig ligt. Recent bleek dat nog toen de Tweede Kamer de plannen van minister Dekker blokkeerde.