De voormalige bewindspersoon denkt niet alleen dat het mogelijk is een kabinet te vormen met PVV, VVD, NSC en BBB, hij denkt ook „dat het moet”. Dat zei hij in een toelichting op zijn verslag van de gesprekken die hij de afgelopen weken met partijen heeft gevoerd. Bijna alle partijen vinden dat het aan de PVV is het voortouw te nemen in de formatie.

Een „eitje” zal het niet worden, weet Plasterk, met name wijzend op de principiële bezwaren die onder meer Omtzigt (NSC) heeft tegen sommige voorstellen van de PVV. De NSC-voorman pleit voor een „nadere verkenning ten aanzien van de rechtstatelijkheid”.

Omtzigt doelt vooral op voorstellen in het PVV-verkiezingsprogramma om de Koran en islamitisch onderwijs te verbieden. Wilders heeft tijdens de verkiezingscampagne gezegd dat hij om andere partijen tegemoet te komen wel bereid is deze wensen „in de ijskast” te zetten. Omtzigt wil nu zeker weten dat ze daar dan ook echt blijven.

Plasterk oppert daarom in zijn verkenningsverslag deze en komende maand een „korte informatieronde” te houden. Daarin moeten de partijen allereerst kijken of ze elkaar kunnen vinden op onderwerpen die de rechtstaat aangaan. De verkenner lijkt daarmee tegemoet te komen aan de wens van de vorige Tweede Kamer om aan formatieopdrachten duidelijke termijnen te verbinden.

Daarna moeten de partijen wat Plasterk betreft op hoofdlijnen praten over belangrijke onderwerpen als migratie, bestaanszekerheid, goed bestuur, veiligheid, overheidsfinanciën, klimaat-, stikstof- en landbouwbeleid. Hij stelt voor ook andere partijen te laten meepraten om een „zo breed mogelijk draagvlak per onderwerp te creëren”.

Bereiken de PVV, VVD, NSC en BBB overeenstemming, dan moeten de partijen zich nog buigen over de vraag welke regeringsvorm hen het beste lijkt. Daar zijn de fracties het nog niet over eens. Een door de Wilders gewenst klassiek meerderheidskabinet is onmogelijk als de VVD volhardt in haar standpunt om alleen te gedogen. Daar komt bij dat NSC alleen aan een kabinet wil deelnemen waar ook Yeşilgöz aan mee doet.

PvdA-minister

Plasterk stelt voor dat Wilders met een voordracht komt voor een informateur. Of de voormalig PvdA-minister zelf beschikbaar is voor die rol, wil hij op dit moment nog niet zeggen. De Tweede Kamer debatteert woensdag over de verkiezingsuitslag en de uitkomsten van de verkenning. Waarschijnlijk wijst de Kamer dan ook een informateur aan.