Dat hebben de bewindslieden voor onderwijs, minister Van der Hoeven en staatssecretaris Rutte, maandag geschreven in een brief aan de Tweede Kamer. In de brief schetsen ze de contouren van een nieuwe wet op het hoger onderwijs en onderzoek, die in 2007 in zal gaan.

Nu gaat de wet nog uit van opleidingen. Straks krijgen instellingen de ruimte om binnen wettelijk omschreven ’domeinen’ zelf opleidingen aan te bieden. Deze vakgebieden bevatten dus meer dan de huidige studierichtingen, maar zijn kleiner dan de bestaande faculteiten.

De toetsing van de kwaliteit van het onderwijs zal ook op het niveau van de domeinen plaatsvinden. Dit geldt ook voor de erkenning, de accreditatie, door de overheid. Een erkende opleiding krijgt overheidsgeld en mag diploma’s geven. Nu gebeurt de accreditatie per afzonderlijke opleiding. De universiteiten en hogescholen klagen al enige tijd dat dit overbodige rompslomp oplevert en te veel geld kost.

Tien van de dertien universiteiten zijn nog openbare instellingen. De nieuwe wet gaat ervan uit dat zij geen staatsuniversiteiten meer zijn, maar op eigen benen komen te staan. Nu gelden voor de rijksuniversiteiten nog allerlei overheidsregels die eigenlijk helemaal niet bij passen bij een onderwijsinstelling, staat er in de wetgevingsnotitie. Universiteiten en hogescholen mogen ook samen opleidingen gaan aanbieden, maar de bewindslieden houden wel vast aan het onderscheid tussen de wetenschappelijk gerichte universiteiten en de hogescholen met hogerberoepsonderwijs. Wel mogen deze met elkaar gaan fuseren. Hogescholen kunnen soms ook als universiteit erkend worden. Ze krijgen geen geld voor onderzoek, maar hun studenten kunnen wel promoveren.

Van der Hoeven en Rutte spelen met de gedachte de Nederlandse Mededingingsautoriteit een rol te geven in het hoger onderwijs. De NMa zou er op toe kunnen zien dat fusies niet ten koste gaan van de diversiteit van het onderwijs en monopolievorming opleveren.

Nu verdwalen studenten die klachten hebben over het onderwijs vaak in een orewoud van instanties. Na 2007 moet klip en klaar zijn waar een ontevreden student binnen de instelling terechtkan. Als een student buiten universiteit en hogeschool zijn gelijk wil halen moet er één rechtsgang komen. Gedacht wordt aan het College van beroep voor het hoger onderwijs.

De bewindslieden zien af van het voornemen het bindend studieadvies uit te breiden naar de hele studie. Nu kan een universiteit een slechte student in het eerstejaar wegsturen. Uitbreiding hiervan is toch te ingrijpend, concluderen Van der Hoeven en Rutte. De studentenbonden waren fel gekant tegen een bindend studieadvies in de hele studie.