Het is een „historische dag”, zegt commissievoorzitter Ursula von der Leyen. Die heeft Oekraïne volgens haar aan zichzelf te danken. Het land heeft, nota bene in volle oorlogstijd, reuzenstappen gezet. Toen Oekraïne al snel na de Russische invasie in februari 2022 het EU-lidmaatschap aanvroeg, was het land bestuurlijk en economisch verre van klaar voor de unie. De EU-landen slikten hun bedenkingen in en maakten Oekraïne vast kandidaat-lid, mits het een zevental opdrachten zou vervullen.

Die zijn nog niet allemaal af en dat moet wel gebeuren, onderstreept de commissie. Maar zij beveelt, gezien Oekraïnes vorderingen, de EU-lidstaten toch alvast aan om in te stemmen met de start van toetredingsonderhandelingen. Als de EU-leiders op hun top in december toestemming geven, kunnen de voorbereidingen volgens Von der Leyen „meteen beginnen” terwijl Oekraïne zijn laatste huiswerk afrondt. In maart brengt de commissie weer verslag uit over de stand van zaken en zouden de onderhandelingen daadwerkelijk kunnen starten.

De aanbeveling van de commissie is „onvoorwaardelijk”, zegt Von der Leyen. Het dagelijks bestuur van de EU is „ervan overtuigd”, dat Oekraïne de laatste taken ook vervult, bezweert een hoge EU-functionaris. Over wat er gebeurt als het land dat toch niet doet, wil hij zich niet uitspreken.

De commissie dringt volgens de ingewijde al aan op groen licht van de 27 EU-landen omdat „we geen tijd te verliezen hebben”. Zodra die landen hun zegen hebben gegeven reizen de EU-ambtenaren die de onderhandelingen moeten voorbereiden nog diezelfde dag af naar Kyiv, aldus de EU-bron.

De toetredingsonderhandelingen vormen een kandidaat-lidstaat om tot een bestuurlijk en economisch volwaardig EU-land. De aspirant krijgt daarbij hulp en financiële steun.

Oekraïne moet de komende tijd nog de laatste hand leggen aan drie van de zeven afgesproken voorwaarden. Het moet onder meer nog de regels voor zijn corruptiewaakhond wijzigen en de invloed van oligarchen, machtige zakenmagnaten, tegengaan. Ook de rechten van minderheden moeten beter worden gewaarborgd, schrijft de commissie in haar tussenrapport.

Als de toetredingsonderhandelingen eenmaal zijn begonnen, kan het nog vele jaren duren voor de EU Oekraïne daadwerkelijk als lid verwelkomt.