Geopolitieke spanningen hebben een stuwend effect op de gasprijs. Het verbaasde dan ook niemand dat die kort na het uitbreken van de oorlog met ruim een kwart steeg van zo’n 36 euro naar 47 euro per megawattuur. Na een piek van 56 euro, schommelt de gasprijs de laatste dagen rond de 40 euro.

Vooropgesteld: de gasprijzen zijn momenteel nog altijd relatief laag. Op het hoogtepunt van de energiecrisis, in augustus vorig jaar, kostte een megawattuur op de gasmarkt bijvoorbeeld nog zo’n 350 euro. Toch uitten deskundigen onlangs hun zorgen over de leveringszekerheid van gas richting de winter.

Zo zag de Amerikaanse oliemaatschappij Chevron zich vanwege de oorlogssituatie genoodzaakt een gasproductieplatform, gelegen op zo’n 25 kilometer van de Middellandse Zeekust, te sluiten. Hierdoor krijgt Egypte minder gas aangeleverd, waardoor het Noord-Afrikaanse land minder vloeibaar gemaakt gas (lng) naar Europa kan exporteren.

Noorwegen

Volgens Jilles van de Beukel, energiespecialist bij het The Hague Centre for Strategic Studies (HCSS) gaat alleen het conflict in de Gazastrook Europa niet in de problemen brengen. „Stel dat Israël als gasproducent volledig zou wegvallen, wat al onwaarschijnlijk is, dan gaat het over zo’n 20 miljard kubieke meter gas per jaar.”

Sinds de oorlog in Oekraïne moet Europa het op jaarbasis met 150 miljard kubieke meter minder Russisch gas doen. Van den Beukel: „De rol van Israël is te klein om Europa in een gascrisis te storten. Ik verwacht dus geen herhaling van vorig jaar.”

Ondanks de teruggeschroefde levering komt 10 procent van de Europese gasimport nog altijd uit Rusland. Noorwegen levert circa 30 procent. Zo’n 10 procent van het gas op de Europese markt komt uit het Midden-Oosten. „Problemen met de Noorse gaspijpleidingen zouden dus veel grotere gevolgen hebben dan het wegvallen van Israëlisch gas”, meent Van den Beukel.

Qatar

Er spelen dan ook andere factoren mee in de oplopende gasprijs, stelt de energiespecialist. Zo zetten veel huishoudens de kachel weer aan vanwege het kouder wordende weer. Maar ook het nieuws dat Oek-

raïne vanaf 2025 geen Russisch gas meer wil doorvoeren, speelt mee. „Ten opzichte van voor de oorlog in Oekraïne krijgt Europa nog maar een kwart van de oorspronkelijke Russische gasimport. De dreiging dat dit deel ook nog gaat wegvallen, maakt de markt onrustig.”

Voor komende winter maakt Van den Beukel zich echter nog geen zorgen. „De vijf gasopslagen in Nederland zijn voor bijna 100 procent gevuld”, weet hij. Volgens de energie-expert vermindert dat de kans dat de gasprijzen door het dak gaan.

Van den Beukel denkt niet dat andere landen in het Midden-Oosten de gaskraan zullen dichtdraaien om Israël en het Westen onder druk te zetten. Qatar, een land dat minstens een kwart van zijn gas naar Europa exporteert, lijkt dit zeker niet van plan te zijn. „Dit land heeft aangegeven de gasproductie de komende jaren juist op te schalen”, weet hij.

Jom Kipoeroorlog

Vorige maand sloot Qatar nog een lucratieve gasdeal met olieconcern Shell, waardoor Nederland vanaf 2026 maar liefst 27 jaar tot 3,5 miljoen ton lng (5 miljard kuub) krijgt aangeleverd. Ook het Franse TotalEnergies en Duitsland sloten onlangs een vergelijkbare deal af met de Golfstaat. Hoeveel Shell betaalt is onbekend, maar de Qatarezen zullen er waarschijnlijk goed aan verdienen. „Qatar zou zichzelf dus lelijk in de voet schieten als het besluit om de gaskraan dicht te draaien.”

Ook voor een oliecrisis, zoals Nederland die meemaakte in 1973, is Van den Beukel niet bang. Destijds besloten verschillende Arabische landen om geen olie meer aan Nederland te leveren vanwege de steun van het kabinet-Den Uyl aan Israël tijdens de Jom Kipoeroorlog. „Om te beginnen is het marktaandeel van de OPEC –de organisatie van olieproducerende landen– van 50 procent toen, geslonken naar 30 procent nu. We zijn dus minder afhankelijk van olie uit het Midden-Oosten.”

Daarbij acht Van den Beukel de kans klein dat het soennitische Saudi-Arabië en het sjiitische Iran de handen ineen slaan door de oliekraan dicht te draaien. „Deze landen kunnen het niet goed met elkaar vinden. Saudi-Arabië, de grootste olie-exporteur, zal daarom de olie-export ook niet stilleggen om Hamas –nota bene een vriend van Iran– te steunen.”