Kerk & religie

Jan van ’t Hul: Boek Esther actueler dan ooit door oorlog in Israël

Toen Jan van ’t Hul zijn boek over Esther schreef, had hij niet kunnen vermoeden hoe actueel het zou zijn. „We zien opnieuw dat Israël geen plaats op deze aarde wordt gegund.”

Janita van Hoeven
1 November 2023 16:59
Joodse vrouwen rouwen om een familielid die is ontvoerd door Hamas. beeld EPA, Erik S. Lesser
Joodse vrouwen rouwen om een familielid die is ontvoerd door Hamas. beeld EPA, Erik S. Lesser

Een egoïstische bezigheid, zo noemt Van ’t Hul (69), voormalig kerkredacteur bij het Reformatorisch Dagblad, het schrijven van boeken over Bijbelse personen. „Ik doe het allereerst voor mezelf. Heb ik een avond geen verplichtingen, dat zit ik het liefst achter mijn bureau met de Bijbel en allerlei boeken om me heen. Om de Schriften te onderzoeken. Dat doe ik al dertig jaar met veel genoegen. Als ik iets vind, dan schrijf ik het op. En dan wil ik het mooi opschrijven, zodat anderen er ook wat aan hebben.”

Vorige maand verscheen het 25e boek van zijn hand: ”Koningin van Perzië. Het leven van koningin Esther” (uitg. Gebr. Koster).

Wat was voor u de aanleiding om het deze keer over Esther te hebben?

„We hebben het sinds 7 oktober veel over antisemitisme, maar dat is geen nieuw fenomeen. Jodenhaat is van alle tijden. Vooral in het Bijbelboek Esther komt dit naar voren. Haman wil wraak nemen op Mórdechai. Maar één dode is niet genoeg voor hem. Hij organiseert een vernietigingsplan tegen heel het Joodse volk. Tegen koning Ahasveros zegt hij: Er is één volk dat zijn eigen cultuur niet wil loslaten, dat zich niet wil aanpassen, dat niet wil assimileren. Hij wil het volk verdelgen, verstrooien, vernietigen. Hoe actueel zijn deze woorden! Bij het schrijven daarvan had ik dit niet kunnen voorzien.”

Wat viel u op aan het Bijbelboek Esther?

„Esther is het enige Bijbelboek waarin niet één keer de Naam van God voorkomt. Gods Naam wordt niet aangeroepen in het gebed, niemand ontvangt in Zijn Naam de zegen. Er wordt nergens in het boek geofferd, er komt geen priester aan te pas. Esther is een boek zonder God. Luther vond daarom dat dit boek niet in de Bijbel moest worden opgenomen. Calvijn heeft er in zijn commentaren en preken ook nooit veel belangstelling voor getoond.

19798146.JPG
Auteur Jan van 't Hul. beeld RD, Henk Visscher

Toch is God in Esther niet de grote Afwezige, maar juist Degene die als de grote Ongenoemde op iedere bladzijde aanwezig is. Tussen de regels door bestuurt Hij alle dingen. Gods hand schrijft de geschiedenis. Ook nu kunnen we ons in deze bange tijd weleens afvragen: waar is God? Waarom zwijgt Hij? Zou Hij Zich afwenden? Uit het boek Esther kunnen we leren, ook als wij het niet altijd zien: God regeert.”

Sommige theologen denken dat Mórdechai de auteur is van Esther. Deelt u die mening?

„In het boek Esther wordt wel de naam van Mórdechai genoemd. In Esther 9:20 staat: „En Mórdechai beschreef deze geschiedenissen.” Hij zou dit boek dan aan het einde van zijn leven hebben geschreven. Om verschillende redenen denk ik niet dat Mórdechai de auteur is. Wel ben ik van mening dat de schrijver een Jood in Perzië is geweest, omdat hij goed op de hoogte was van het dagelijkse leven in het Perzische rijk en veel financiële en politieke zaken aan het hof en ook de inrichting van het paleis van Ahasvéros kende.”

Het Bijbelboek is onverwacht actueel. Valt er een lijn te trekken van Haman naar Hamas?

„In heel de wereldgeschiedenis wordt de vraag gesteld: wat moeten we met de Joden? Hamas wil de Joden uitroeien. Hitler wilde dat ook. Zes miljoen Europese Joden werden vermoord, onder wie anderhalf miljoen kinderen. Hitler is er niet geslaagd om zijn plan ten volle uit te voeren. Nu wordt er gezegd: zijn werk moet worden afgemaakt. Terwijl de wereld na de Tweede Wereldoorlog massaal zei: Dit nooit meer. We zien opnieuw dat Israël geen plaats op deze aarde wordt gegund. Zo’n klein land, qua oppervlakte stelt het weinig voor. Er is dus niets nieuws onder de zon.

Wel heb ik geprobeerd om nieuwe woorden te geven aan oude zaken. Dat is wat ik in al mijn boeken doe: kijken met de bril van nu naar de geschiedenis van toen. In de hoop dat een puber denkt: hé, wat een spannend boek is dit, en dat predikanten er ook iets aan hebben.”

Wat zouden zij uit dit boek moeten meenemen?

„Dat de mens tot de meest vreselijke dingen in staat is. Luther zegt niet voor niets dat het met de goede wil van de mens niets gedaan is. Als ik word losgelaten, word overgelaten aan mezelf, ben ik erger dan een beest. Maar ook: God regeert, al zien wij het niet en begrijpen wij het niet. Hij zorgt voor Zijn eigen volk, voor Israël, dat gekochte kleine landje in het Midden-Oosten. Maar ook voor Zijn geestelijke volk. Daarom zou ik tegen jongeren zeggen: Zoek de Heere en leef, want buiten Hem is er niets anders dan chaos, oorlog, leed en tranen.”

RD.nl in uw mailbox?

Ontvang onze wekelijkse nieuwsbrief om op de hoogte te blijven.

Hebt u een taalfout gezien? Mail naar redactie@rd.nl

Home

Krant

Media

Puzzels

Meer