Het rapport geeft een voorlopige beoordeling van de mogelijke gevolgen van het „jongste conflict in het Midden-Oosten”, de oorlog tussen Israël en Hamas, op de korte termijn voor de grondstoffenmarkten. De Wereldbank is van mening dat de impact van dat conflict beperkt blijft zolang het conflict zich niet verder in de regio verspreidt.

Beleidsmakers moeten echter wel waakzaam blijven. Als het conflict escaleert, zou de wereldeconomie voor het eerst in decennia te maken krijgen met een „dubbele energieschok. Niet alleen door de oorlog in Oekraïne maar ook door het Midden-Oosten”, aldus de economen van de Wereldbank.

De gevolgen van het conflict voor grondstoffen zijn tot nu toe beperkt. De olieprijs is sinds het begin van het conflict met ongeveer 6 procent gestegen. De prijzen van landbouwproducten, de meeste metalen en andere grondstoffen zijn nauwelijks omhoog gegaan.

Volgens de basisvoorspelling van de Wereldbank zal de olieprijs in het huidige kwartaal naar verwachting gemiddeld 90 dollar per vat bedragen en volgend jaar dalen naar 81 dollar per vat, door de vertraging van de wereldwijde economische groei. Ook de andere grondstoffenprijzen zullen volgend jaar naar verwachting dalen.

Bij een escalatie van het conflict hangen de gevolgen af van de mate van verstoring van de olieaanvoer. In een scenario van een „kleine ontwrichting”, zoals bij de Libische burgeroorlog in 2011, zou de olieprijs kunnen stijgen naar 93 tot 102 dollar. In een scenario van een „medium verstoring”, gelijk aan de oorlog in Irak in 2003, zou de olieprijs kunnen oplopen tot tussen de 109 en 121 dollar. Bij een „grote ontwrichting”, vergelijkbaar met het Arabische olie-embargo in 1973, zou de prijs omhoog kunnen schieten tot een range van 140 tot 157 dollar per vat.

De Wereldbank merkt wel op dat veel landen sinds de energiecrisis van de jaren zeventig grote schokken in de olieprijzen beter kunnen opvangen. Hogere olieprijzen betekenen volgens de Wereldbank echter onvermijdelijk ook hogere voedselprijzen. „Als zich een ernstige olieprijsschok voordoet, zou dit de voedselprijsinflatie, die in veel ontwikkelingslanden al hoog is, verder doen stijgen.”

Valt de stijging van de olieprijzen tot nu toe relatief mee; gas wordt duidelijk duurder. De Europese gasprijs is maandagochtend opnieuw omhooggegaan. Dit keer vooral door zorgen over de aanvoer vanuit het Midden-Oosten. De meest concrete aanleiding is de twijfel over de levering van vloeibaar gemaakt aardgas (lng) vanuit Egypte, nu het land zelf geen gas vanuit Israël krijgt door de oorlog met Hamas. De prijs van een megawattuur gas voor leveringen in november steeg maand met bijna 5 procent tot zo’n 53 euro. De gasprijs op de Amsterdamse beurs is sinds het oplaaien van het conflict al met zo’n 30 procent gestegen.

Volgens Ole Sloth Hansen, een expert van de Deense Saxo Bank, komt de prijsstijging ook door het bredere risico op een escalerend conflict in het Midden-Oosten. „De markt probeert ook het risico in te prijzen voor een bredere verstoring in de Straat van Hormuz, waarvan het risico op dit moment beperkt lijkt.” Deze vaarroute, gelegen tussen Iran en de olierijke Midden-Oosterse landen, is essentieel voor gastransporten. Iran is een vijand van Israël.

Straat van Hormuz

Op het moment dat Iran zich meer dan nu in het conflict in het Midden-Oosten mengt, is het mogelijk dat het land de Straat van Hormuz probeert af te sluiten voor tankers. In het verleden heeft dat vaker problemen veroorzaakt. Zo was Iran betrokken bij aanvallen op schepen en nam het in 2019 een Britse olietanker in beslag.

Niet alleen in het Midden-Oosten zijn problemen rond de levering van gas. Ook in Noorwegen trad afgelopen weekend een verstoring op. Dat kwam door een compressoruitval bij de grootste leverancier van het land.