Het is een aangrijpend moment als een arts, bij het sterfbed van een vader, de rij met kinderen rondkijkt en zegt: „U heeft het allemaal gehoord, uw vader wil dat we alles doen wat we kunnen.” Als de stervende zichtbaar lijdt of moeite heeft met ademhalen, grijpt dat diep in op de emoties van de omstanders.Nabestaanden die geen christelijke achtergrond hebben, spreken in zulke omstandigheden snel over een mensonwaardig of mensonterend levenseinde. De notie dat de mens oorspronkelijk niet geschapen is om te sterven maar de dood zelf over zich heen heeft geroepen, ontbreekt veelal.

De groep nabestaanden die gisteren in het nieuws kwam, heeft een andere klacht. De Nederlandse Vereniging voor een Vrijwillig Levenseinde (NVVE) publiceerde gisteren een bundel met veertien verhalen van nabestaanden van patiënten die juist wel naar de dood verlangden, dat ook kenbaar hadden gemaakt, maar niet ’mochten’ van de arts. Het boek is een impliciete aanklacht tegen artsen die, in de ogen van de NVVE, te laf zijn om de ’verlossende’ injectie toe te dienen. Niet meer dan eenderde van de wilsverzoeken zou worden gehonoreerd. De euthanasiewet functioneert niet, vindt de vereniging, die in het boek aanleiding ziet een onderzoek te starten naar de naleving ervan.

Het boek en het onderzoek zijn overduidelijk onderdeel van een lobby om de mogelijkheden voor euthanasie te verruimen. In de aanloop naar een evaluatie van de euthanasiewet wil de NVVE er bij staatssecretaris Ross van Volksgezondheid op aandringen dat mede te doen vanuit het perspectief van de nabestaanden of de euthanasievrager. Wat de artsen van de procedure vinden, is uit eerdere onderzoeken wel duidelijk, maar laat nu de patiënt of de omstanders eens aan het woord.

Het is echter onzorgvuldig om de discussie over het levenseinde te voeren aan de hand van getuigenissen van nabestaanden. En als dat al zou gebeuren, is het boek van de NVVE daar niet het juiste middel voor. Het is te gemakkelijk om de emoties en frustraties van familieleden op één hoop te vegen, op het bordje van de arts te deponeren en die de schuld te geven. De andere kant ervan is immers dat de arts soms verwarrende euthanasieverzoeken krijgt waar medisch geen enkele aanleiding toe is. Als palliatieve zorg mogelijk is, de situatie verandert, of als het lijden in de ogen van de arts toch niet ondraaglijk is, is euthanasie niet toegestaan. Wel heeft de NVVE gelijk dat een zorgvuldige communicatie daaromtrent is geboden.

Pleiten voor een verruiming van de wet op basis van dit boek gaat echter te ver. Gelukkig prikte de artsenorganisatie KNMG door dat ballonnetje heen. In een reactie op het boek stelt de organisatie -die niet bekend staat als voorvechter van pro-lifebelangen- dat de NVVE het aantal gevallen overdrijft. Hopelijk doorzien ook de staatssecretaris en de Tweede Kamer dat.

Wat de NVVE in werkelijkheid nastreeft, is het oprekken van de mogelijkheden, tot en met het vrijgeven van de pil van Drion: euthanasie is nu een verzoek, maar moet een recht worden dat ieder in eigen handen kan nemen op het moment dat het hem uitkomt. Dat is een verwerpelijk streven.