Het had zo’n prachtige dag kunnen worden. De bestuursvoorzitter van de onderneming met het predikaat koninklijk bracht gisteren de grootste jaarwinst ooit naar buiten. Netto ongeveer 18,5 miljard dollar, meer dan 14 miljard euro! Een ongelooflijk bedrag, waarvan alleen al in het vierde kwartaal van 2004 als gevolg van de hoge olieprijzen bijna 4 miljard euro is bijeengesprokkeld. Het regende records bij diverse onderdelen van het bedrijf, maar Van der Veer was geen feestje gegund.

Hij bracht immers tegelijkertijd de boodschap dat Shell opnieuw minder reserves in huis heeft dan tot voor kort werd aangenomen. Die reserves zijn voor een olieconcern van essentieel belang, er moeten steeds net zo veel nieuwe reserves worden gevonden als dat er elders olie wordt opgepompt. De eerste aankondiging van een (toen enorme) afwaardering van de reserves schokte begin vorig jaar de financiële wereld. Het aantal olievaten dat zelfs op papier niet bestaat, kwam uit op ongeveer 4,5 miljard. De koers van het aandeel ging onderuit en beleggers waren in rep en roer. Drie bestuurders kregen de zwartepiet toegespeeld, zij konden vertrekken. Alleen Van der Veer overleefde de klap.

Mede gedwongen door de Amerikaanse beurswaakhond SEC was Shell gedwongen een uitvoerig onderzoek in te stellen. Minstens 3000 controleurs gingen, geassisteerd door externe experts, aan de slag. Duidelijk was ook dat het aandikken op papier van de reserves sommige verantwoordelijke bestuurders geen windeieren legde. Het bepaalde mede de koers van het aandeel en ook hun beloning.

Dit najaar liet Shell weten dat er nog eens 900 miljoen vaten uit de boeken geschrapt dienden te worden. Daarmee zou het maximum zijn bereikt. Niet dus, want donderdag gingen er nog eens 0,5 miljard vaten van af. Volgens Van der Veer een kwestie van „herbeoordeling van technische gegevens.”

Van der Veer zegt er vertrouwen in te hebben dat met de laatste afboeking een einde is gekomen aan de reeks afboekingen. „Ik heb mijn hoofd op het blok gelegd”, aldus de Shell-topman.

Vorig jaar lag de vervangingsratio van de reserves tussen de 45 en de 55 procent. Dat betekent dat Shell voor elk gewonnen vat olie slechts een half vat aan zijn reserves toevoegde. In 2008 hoopt het concern het evenwicht tussen productie en reserves te bereiken. „Met name in de jaren vlak voor 2008 zal de vervangingsratio snel stijgen naar 100 procent”, verwacht Van der Veer.

Shell profiteerde het afgelopen jaar sterk van de hoge olieprijs. Maar ook de inkomsten uit vloeibaar gas (LNG), waarin het bedrijf marktleider is, stegen met 9 procent. Het olieconcern verhoogt de verwachte opbrengsten uit de verkoop van bedrijfsonderdelen naar 12 tot 15 miljard dollar. Eerder ging Shell uit van 10 tot 12 miljard dollar. Die miljarden wil Shell gebruiken om meer olie en gas te vinden en te winnen.

De zoektocht naar nieuwe olievelden geeft aan dat de voorraden fossiele brandstoffen op aarde steeds minder worden. De zoektocht naar nieuwe velden en de ontginning daarvan wordt steeds kostbaarder. In 2004 vond Shell vijftien veelbelovende grote velden, maar daarvan bleken er slechts vijf echt interessant te zijn. „Dat is niet zo veel als we gehoopt hadden”, zei Van der Veer.

Ook de concurrenten van Shell kennen die problemen. Op de vraag of hij denkt dat die eveneens met hun papieren reserves knoeien, wilde Van der Veer niet ingaan. „Ik wil me op dit bedrijf concentreren.” Financieel directeur Peter Voser constateerde dat de olie- en gaswinning steeds verder oostwaarts verschuift.

Van der Veer verwacht dat er op termijn één tot drie rendabele niet-fossiele brandstoffen komen, zoals bijvoorbeeld zonne-energie en waterstof. „We hebben wat dat betreft meerdere pannen op het vuur”, aldus de topman. „We zijn blij als we in 2020 kunnen zeggen wat het geworden is.”

Intern ligt er ook nog werk voor hem. The Financial Times onthulde deze week de resultaten van een enquête binnen Shell, waaruit blijkt dat meer dan de helft van de medewerkers kritiek heeft op de wijze waarop de top het bedrijf bestuurt. Van der Veer relativeerde de uitkomsten. „De enquête speelde vorig najaar, op een moment dat het bedrijf negatief in het nieuws was.”