Het demissionaire kabinet presenteerde op Prinsjesdag een beleidsarme Miljoenennota. De begroting voor volgend jaar bevatte weinig nieuwe plannen, op het maatregelenpakket tegen armoede na. Voorafgaand aan de Algemene Politieke Beschouwingen was premier Rutte nog optimistisch. „Er ligt een goed pakket en dat gaan we verdedigen”, zei hij.

Waarom nam de Kamer geen genoegen met de begroting voor volgend jaar zoals het kabinet die had gepresenteerd?

De afspraken tussen de coalitiepartijen gelden na de val van het kabinet niet meer. Dat bood de Kamer ruimte om wisselende meerderheden te zoeken voor uiteenlopende voorstellen. De Kamer liet een gouden kans om op de drempel van campagnetijd het stempel te drukken op de begroting niet liggen.

D66 en ChristenUnie sloten zich aan bij links en kregen opvallend genoeg steun van de PVV. Daardoor gaat volgend jaar het minimumloon omhoog ten laste van banken en bedrijven die eigen aandelen inkopen. Zij zullen meer belasting moeten gaan betalen. Een rechtse meerderheid bepaalde dat een geplande accijnsverhoging van benzine en diesel niet doorgaat en de ChristenUnie en SGP namen het initiatief voor respectievelijk minder dure treinkaartjes en tickets voor het regionaal openbaar vervoer en een hogere kinderbijslag.

Heeft de kritiek van het kabinet nog iets aan de plannen veranderd?

Voorafgaand aan de Algemene Financiële Beschouwingen (AFB) die woensdag en donderdag plaatsvonden stuurde minister Kaag een lange brief naar de Kamer. De hoofdboodschap was: zorg dat de rekening van alle extra uitgaven volledig betaald wordt. De partijen hadden daar naar eigen inschatting genoeg voorstellen voor aangedragen, maar Kaag confronteerde de voorstanders van een hoger minimumloon toch met een tegenvaller. Het belasten van bedrijven die eigen aandelen inkopen bleek honderden miljoenen minder op te leveren. Daarop stelden de samenwerkende partijen hun ambitie bij en gaat het minimumloon met 1,2 procent omhoog in plaats van met 1,7.

Wie gaan er onder de streep het meest op vooruit?

Mensen met een auto profiteren van de verijdelde accijnsverhoging, ov-reizigers hebben er baat bij dat de tickets niet duurder worden, mensen met een minimumloon of AOW- of bijstandsuitkering zien hun inkomen stijgen, gezinnen met kinderen krijgen iets extra’s en ouders die gebruik maken van de kinderopvang krijgen daarvoor een hogere vergoeding. Kortom: de inkomenseffecten zijn verdeeld over een grote groep in de samenleving. Duidelijk is wel dat de rekening hiervoor grotendeels naar de financiële sector en het bedrijfsleven gaat.

Overigens hebben de voorstellen de eindstreep nog niet gehaald. Dat is pas het geval als de Kamer er eind oktober, vlak voor het verkiezingsreces begint, over heeft gestemd.