Meerdere kopstukken van de EU verklaarden recentelijk dat de unie in 2030 toch wel nieuwe lidstaten moet verwelkomen. Daar voelt Rutte helemaal niks voor: „Ik ben het daar zeer mee oneens, met die datum. Ik vind het ook zeer onverstandig”.

Uitbreiding is hoog op de agenda gekomen door de oorlog in Oekraïne. Dat land dringt aan op een snel lidmaatschap in de hoop zo verzekerd te zijn van bescherming tegen Rusland. Westelijke Balkanlanden moeten bij de unie getrokken worden om Russische en Chinese invloed daar tegen te gaan.

De 27 EU-lidstaten zijn verdeeld over de uitbreiding, maar lopen daarvoor na jaren van stilstand en tegenzin wel steeds meer warm. De Spaanse premier Pedro Sánchez vindt dat de formele toetredingsgesprekken met Oekraïne moeten beginnen, zei hij donderdag. Al gaf hij ook toe dat dat alleen kan als het land aan de voorwaarden voldoet.

Aan de eisen voor landen om toe te kunnen treden, zal niet worden getornd, aldus Rutte. Dat is volgens hem ook niet goed voor de EU. „De Unie zou verzwakken als je landen toelaat die niet aan de hoogste eisen voldoen.” Hij ziet de komende jaren ook geen land lid worden.

Volgens Rutte is het vooral belangrijk dat de EU intern wordt hervormd want nieuwe lidstaten zoals Oekraïne kunnen niet zomaar worden opgenomen. Dat zou alleen al financieel niet mogelijk zijn. De EU helpt zwakkere economieën van de unie. Dat geld gaat vooral naar landbouw, en Oekraïne is een landbouwgrootmacht.

Het tweede thema van de top is migratie. Rutte heeft zich onder druk van zijn eigen VVD het afgelopen jaar hard gemaakt om de migratie naar Europa te beperken. Op de top van de Europese Politieke Gemeenschap donderdag sprak hij hierover al met onder anderen de Britse premier Rishi Sunak en de Albanese premier Edi Rama.

Eerder deze week werden de EU-landen het eens over ruimere regels voor het tegenhouden en opvangen van migranten als er plotseling heel veel arriveren. Dat was een belangrijke horde op weg naar een nieuw Europees migratiebeleid.

Maar de doorbraak heeft ook weer voor onmin gezorgd. Polen en Hongarije klagen dat hun verzet opzij wordt geschoven en de boel wordt doorgedrukt. Ze zwaaien verwoed met een vermeend vetorecht, maar daar laten de andere zich vooralsnog niets aan gelegen liggen.