De groep die op onvermijdelijke kosten dreigt te worden gejaagd is volgens NS goed voor slechts zo’n 5 procent van het totale aantal reizigers. Voor 80 procent van de treinreizen geldt dat het kaartje juist goedkoper wordt. Het alternatief is volgens het bedrijf dat de prijzen voor iedereen blijven stijgen en de treinen op piekmomenten alleen maar voller worden.

Om beide problemen aan te pakken is een prikkel voor reizigers om buiten de spits te reizen volgens NS onvermijdelijk. Het bedrijf moet anders blijven investeren in materieel en medewerkers om op een paar piekmomenten in de week - in de praktijk alleen dinsdag- en donderdagochtend - de vraag aan te kunnen. Dat zijn treinen en mensen die de rest van de week niet nodig zijn.

De spitsheffing zorgt er volgens de NS voor dat de prijzen buiten de spitsuren met een zesde omlaag kunnen. En mensen die nog wel op de drukste momenten reizen, hebben meer kans op een zitplaats.

Koolmees begrijpt dat de prijzen van treinkaartjes „een politiek heikel punt” zijn. Vorige week nog dwong de Tweede Kamer in het debat over de begroting voor volgend jaar 120 miljoen euro extra af om te voorkomen dat de tarieven van de NS volgend jaar met de afgesproken 3,5 procent stijgen.

Die tariefstijging is vooral een kwestie van achterstallig onderhoud, benadrukt Koolmees. De afgelopen jaren kon de NS een groot deel van de kostenstijgingen niet doorberekenen aan de klanten als gevolg van afspraken die daarover waren gemaakt met het kabinet. Nog altijd kan het bedrijf de komende twee jaar niet meer dan de helft van die „misgelopen” inflatie verrekenen in de prijzen, aldus de topman.

In het klimaatticket, een kaart waarmee iedereen voor een lage prijs onbeperkt kan reizen buiten de spits, ziet de NS geen oplossing. Het zou treinreizen wel betaalbaarder maken maar geen oplossing bieden voor de drukte in de trein. Zowel GroenLinks-PvdA als D66 heeft zo’n klimaatticket opgenomen in het verkiezingsprogramma.