Tal van universitair geschoolden is hij te glad af. Niet altijd even beschaafd. De Waal relativeert, maakt een grap en zet hen voor de ogen van het grote publiek voor schut. En dat alles met de opmerking dat hij „zelf niet heeft doorgeleerd, maar ondertussen niet het idee heeft dat ik minder weet.”

Dat De Waal (1950) niet heeft doorgeleerd, klopt als een bus. Hij ontpopt zich in zijn middelbareschooltijd als een uitstekend debater, maar moet voortijdig met zeven onvoldoendes op zijn lijst het gymnasium verlaten.

Afkomstig uit een rooms-katholiek nest is hij de jongste in een gezin met zes kinderen. De oudste broers zijn al het huis uit wanneer Lodewijk in 1950 in Rotterdam het levenslicht ziet. Zijn ouders stemmen beiden PvdA, ondanks het verbod van de kerk zich met die partij in te laten. Lodewijk de Waal is al jong een echte rebel. Daarover doen talloze verhalen en evenzovele mythes de ronde. Op de middelbare school leidt hij het scholierenverzet. Met graagte kijkt hij in tal van interviews terug op zijn actierijke verleden: een staking voor het recht op lang haar, producent van rookbommen en deelnemer aan een grote Vietnam-demonstratie.

In 1968 gaat hij als kantoorbediende bij een verzekeringsmaatschappij aan de slag, in 1973 gevolgd door een baantje als administratief medewerker bij NVV-bond Mercurius, een voorloper van de FNV Dienstenbond. Hij heeft geen ambities voor het vakbondswerk, maar wordt op aandringen van anderen een jaar later districtsbestuurder.

Hij klimt gestaag op binnen de gelederen van NVV en FNV: CAO-coördinator FNV Dienstenbond (1982), voorzitter FNV Dienstenbond (1988) en federatiebestuurder van vakcentrale FNV (1992) en voorzitter (1997). Vooral als federatiebestuurder leeft de pragmaticus zich uit. Hij krijgt de belangrijke portefeuille arbeidsvoorwaardenbeleid, een kernactiviteit van de zakelijke vakbeweging. Dat werk ligt hem goed, hij weet op tal van gevoelige punten harde akkoorden te sluiten. In 1997 volgt hij Johan Stekelenburg op, die wordt benoemd tot burgemeester van Tilburg. Vice-voorzitter Ella Vogelaar ziet de hoogste FNV-post op het laatste moment aan haar neus voorbijgaan.

De Waal woont sinds zijn scheiding in 2001 in een vooroorlogse wijk in Haarlem, in een bescheiden rijtjeshuis met een stoepje voor en een tuintje achter. Felle reacties, geen blad voor de mond nemen, humor en relativeringsvermogen kenmerken de vakbondsman De Waal. Zo dient hij eens tijdens een verhit debat in de SER een CNV-bestuurder van repliek: „Een adelaar vliegt soms laag, maar een kip vliegt nooit hoog.”

Steeds weer maakt hij zich boos over de almaar stijgende inkomens van bestuurders van grote bedrijven. Recent hield hij zijn vroegere baas Wim Kok -tegenwoordig commissaris bij onder meer Shell- tijdens het eeuwfeest van de FNV fijntjes voor dat de machthebbers in de bedrijven al snel geneigd zijn zichzelf te verrijken.

Woedend wordt De Waal in het najaar van 2004 als enkele VVD-prominenten de representativiteit van de vakbeweging in twijfel trekken. Hij glorieert vervolgens zichtbaar als op het Amsterdamse Museumplein enkele honderdduizenden voorbijtrekken en duidelijk van hun afkeuring over het kabinetsbeleid blijk geven. Het is voor hem een absoluut hoogtepunt.