Nog twee jaar, dan sluit de vliegbasis Twenthe. De F-16-jachtvliegtuigen die er nu nog staan, worden deels verkocht en deels elders ondergebracht. Een gevolg van krimpende defensie-uitgaven, waardoor behalve Twenthe ook de vliegbasis Soesterberg en het marinevliegkamp Valkenburg moeten sluiten.

Het volledig opheffen van een militair vliegveld is niet nieuw. Eerder gebeurde het in Nederland met de bases Deelen bij Arnhem en De Peel bij Uden. In beide gevallen vond defensie echter een andere taak voor de bases. Bovendien was van zogeheten ”civiel medegebruik” geen sprake. In Twente, waar de tussen Enschede en Oldenzaal gelegen vliegbasis ook wordt aangedaan door burgervliegtuigen, is dat wel het geval. Vooral in de zomermaanden landen vrijwel dagelijks meerdere vakantiecharters op het vliegveld. Turkije, Griekenland, Spanje en Portugal zijn de belangrijkste bestemmingen.

Op dit moment bestaan de vakantievluchten bij gratie van de medewerking die defensie eraan verleent. De luchtmacht zorgt voor verkeersleiders, brandweer en andersoortige ondersteuning, waardoor de charters veilig kunnen vertrekken. Wanneer de luchthaven als burgerveld verder wil, moet het in 2003 geprivatiseerde luchthavenbedrijf dat echter allemaal uit eigen zak betalen. Daarvoor moeten meer toestellen vertrekken dan de zes per week die er nu komen.

Een van de struikelblokken op dit moment is de beperkte openingstijd van het vliegveld. Die wordt door defensie gedicteerd en hangt af van de tijden waarop F-16’s het luchtruim kiezen. In het weekend gaat de poort dicht en hebben toeristen het nakijken. En niet alleen toeristen: prijsvechters als easyJet en Ryanair vliegen mede om die reden nog niet vanaf Twente.

Toch is het de vraag of langere openingstijden soelaas bieden voor de luchthaven. Immers, na het vertrek van defensie zal de luchthavendirectie de kosten voor terreinonderhoud, brandweer, verkeersleiding en overig personeel helemaal zelf op moeten brengen. Met het huidige aantal vluchten kan dat er niet uit. En ook al slaagt de luchthavendirectie erin een prijsstunter aan zich te binden, dan nog is daarmee de toekomst van Enschede Airport Twente niet veiliggesteld. Dergelijke maatschappijen schromen niet om onrendabele lijnen op te heffen. De directie van Groningen Airport Eelde kan daarover meepraten. Ryanair stopte daar twee jaar geleden met lijndiensten.

Daar komt nog bij dat de concurrentie tussen regionale luchthavens sterk toeneemt. Vliegveld Twente heeft het meest te duchten van Münster-Osnabrück, op een halfuur rijden in Duitsland. Daar zijn wél lijndiensten. Bovendien is Münster ook in het weekend open. Het is dan ook de vraag wat de meerwaarde van Twente is boven dat van het Duitse vliegveld.

Ook moet in dit verband niet vergeten worden dat het omvormen van een militaire basis in een burgervliegveld niet zonder meer een succes hoeft te zijn. Het economische achterland en de ontsluiting van het vliegveld spelen eveneens een sterke rol. De luchthaven Niederrhein, gevestigd op een voormalige Engelse vliegbasis net over de grens bij Nijmegen, draait drie jaar na de start nog steeds met verlies. Alleen Ryanair is er vaste klant. Het zou wel een wonder zijn als Twente airport het veel beter ging doen.

De economische perspectieven voor regionale luchthavens zijn desondanks niet zonder meer slecht. Daar waar prijsvechters zich genesteld hebben, kán het ineens heel goed gaan. Eindhoven Airport vervoerde vorig jaar meer passagiers dan ooit en moet flink uitbreiden. Cruciaal lijken echter ook hier de ligging én de marktpositie van het vliegveld. Op dat punt kan Twente het moeilijk krijgen. Want waarom zouden touroperators voor Twente kiezen als Münster hen meer mogelijkheden biedt? En welke prijsvechter wil vliegen vanaf een luchthaven waar het maar de vraag is of het passagiersaanbod voldoende zal zijn? Bovendien: vrachtvervoer zal helemaal geen rol van betekenis spelen. Schiphol is oppermachtig. Vervoerscijfers van regionale luchthavens laten al jaren een gestage daling zien op het punt van vrachtvervoer.

De Staten van Overijssel mogen zich wat dat betreft gelukkig prijzen dat de provincie geen grote partij is als het gaat over de toekomst van de luchthaven. Al bij de privatisering in 2003 liet Overijssel weten alleen in ondersteunende zin te willen bijdragen aan de toekomst van het vliegveld. Wat dat betreft zijn de risico’s voor het provinciebestuur gering. Marktpartijen die verder willen met de luchthaven, staan echter voor een lastige opgave.