Mensen zeggen wel eens: „Sociale media zijn neutraal. Het is maar net hoe je die gebruikt.” Echter, naarmate we meer over de rol van sociale media te weten komen, wordt het duidelijker dat deze technologie allesbehalve neutraal is. Daarom stelde Montana als eerste Amerikaanse staat een totaalverbod op TikTok in. En Arkansas nam een wet aan waardoor minderjarigen toestemming van hun ouders nodig hebben om een account aan te maken op sommige socialemediaplatforms.

Christenen beseffen heel goed dat de schadelijke effecten van sociale media zich ook voordoen op geestelijk gebied. Volgens Chris Martin en andere auteurs wordt onze geest aangepast aan wat we op internet consumeren. Onze gewoonten worden gereconstrueerd door onze ”liturgische handelingen” (openen, scrollen, swipen, liken) op sociale media. We worden gestimuleerd om onze lichamen aan te bieden als ”levende offers”. We mogen gratis consumeren, maar geven tegelijk aan adverteerders informatie over onszelf.

Weerspiegeling

Sociale media fungeren als een ”vervormingsmachine” die onze geest en ons verstand treft. Ze vervormen onze kijk op de werkelijkheid en trekken onze wil, ons hart en onze geest van God af. Romeinen 12:1-2 wordt omgekeerd. In plaats dat onze geest door de Geest van Christus wordt vernieuwd, wordt ze gevormd door een algoritmisch samengestelde weergave van de specifieke patronen van de wereld. En die sluiten aan bij onze ongeheiligde verlangens.

Dit betekent niet dat sociale media volstrekt onveranderbaar zijn. Algoritmen zijn niet anders dan een weerspiegeling van onze eigen verlangens. Hoe meer we naar Christus verlangen, hoe meer we op internet zoeken naar bouwstenen voor dit verlangen en hoe meer het algoritme inhoud zoekt die gericht is op ons discipelschap.

Zendelingen

Voor heilzaam gebruik van sociale media in het digitale Babylon zijn er diverse stellingnames mogelijk die Christus verheerlijken en christenen ondersteunen. Ik noem er vier.

1. Breng informatie die het discipelschap bevordert. Er zijn trouwe en intelligente christenen nodig die voor zulke informatie kunnen zorgen en die ook kunnen ‘verkopen’. Kerken kunnen dit voor hun leden (laten) doen. Als voorgangers worden vervangen door podcasts en het kerkbezoek alleen maar afneemt, hebben kerken zo toch een middel om hun leden te ontmoeten en hen verbonden te houden met de plaatselijke gemeente. The Crossing Church bijvoorbeeld maakt wekelijks een podcast, ”Ten Minute Bible Talks”, waarin Bijbelboeken worden behandeld.

2. Vervang influencers door zendelingen. Wat zou er gebeuren als individuele christenen, in plaats van een groot digitaal platform te zoeken om naam te maken, zichzelf als zendelingen zouden opwerpen voor een specifiek (klein) publiek? Iemand als Gavin Ortlund publiceert via zijn YouTube-kanaal ”Truth Unites” heldere video’s waarin hij het christendom (vooral het protestantisme) verdedigt. Elijah Lamb (@doctrinewithlamb) is een jonge christelijke TikTokker die regelmatig lastige leerstellige vragen beantwoordt voor zijn ruim 70.000 mensen tellende publiek. Beiden bedrijven, als digitale missionarissen, apologetiek in een vorm die past bij de digitale platforms waarop ze zich bevinden.

3. Beheer het goede, het ware en het mooie. Niet iedereen heeft het in zich om op een originele manier opbouwende informatie digitaal over te brengen. Maar de aandacht vestigen op bestaande digitale informatie kan ook opbouwend zijn. Voorgangers kunnen bijvoorbeeld bij hun preken webpagina’s maken waarop ze verwijzen naar aanvullende bronnen.

4. Verzet je door weg te gaan. Voor sommigen is afscheid nemen van sociale media het beste. Deze houding leidt vaak tot een toename van het geestelijk welbevinden. Soms maakt onthouding van sociale media ons christelijk getuigenis sterker dan betrokkenheid.

Rol kerken

Zou het niet heilzaam zijn wanneer kerken en gemeenten mensen (financieel en mentaal) zouden ondersteunen die de gave hebben om Bijbelse informatie op een communicatieve manier via internet aan te reiken? Ze zouden geroepen kunnen worden tot een taak op het missieveld van de sociale media.

Kerken moeten daarentegen ook die mensen aanmoedigen en ondersteunen die zich niet (meer) willen inlaten met sociale media. Ook wie de geestelijke vervormingsmachine ontvlucht zijn, hebben een kerkelijke gemeente nodig die hen verwelkomt als een zorgzame gemeenschap. Een kerk die van digitale platforms haar voornaamste taak maakt, zal het dan laten afweten. Huiskringen en Bijbelstudiegroepen waarop gemeenteleden elkaar echt ontmoeten, blijven onmisbaar, evenals pastorale zorg die offline geboden wordt.

Hoop en vernieuwing

Zowel kerken als individuele christenen moeten manieren zoeken om de deformatiemachine van de sociale media zoveel mogelijk te ontmantelen. Anders zullen de duistere tendenzen van het socialemedialandschap alleen maar donkerder worden en zullen de algoritmen vrienden, familieleden, geliefden en onszelf steeds meer bederven. De grote vraag is hoe we het Evangelie van de hoop en de vernieuwing zo goed mogelijk kunnen brengen. Hetzij online, hetzij offline.

De auteur is hoofd communicatie van een lokale non-profitorganisatie in Denton, Texas. Dit artikel is een verkorte weergave van een Engelstalig artikel op thegospelcoalition.org.