„Op veel dimensies zijn we niet waar we willen zijn, maar we weten dat ook al heel lang”, verzucht Hekkert. „De overheid heeft enorm last van uitstelgedrag. We hebben de neiging heel lang te wachten met maatregelen, totdat het crisis wordt. Als je steeds zo laat begint, is het ontzettend veel moeilijker om de samenleving mee te krijgen.” Hij zou graag zien dat de volgende regering „met die wetmatigheid breekt”.

Hekkert presenteert donderdagavond in Amsterdam een rapport aan demissionair premier Mark Rutte, waarin het PBL nog eens duidelijk maakt hoezeer Nederland achterligt op diverse doelen. Een greep: veel dijken en dammen voldoen niet aan de normen, bij 26 procent is verbetering zelfs „urgent”. De circulaire economie komt nog amper van de grond; de gewenste halvering van het grondstoffengebruik in 2030 is totaal niet in zicht. Recyclen doen we wel, maar daar komen vooral ‘laagwaardige’ producten uit voort. Afgelopen jaar ging ook meer afval de verbrandingsoven in.

De wateren in ons land zijn nog altijd sterk vervuild. Slechts 14 procent voldoet aan de Europese Kaderrichtlijn Water, terwijl Nederland daar in 2027 op kan worden afgerekend. Qua biodiversiteit gaat de achteruitgang ook door; slechts 26 procent van de planten- en diersoorten kent een „gunstige staat van instandhouding”. Veel van die problemen hangen samen met de landbouw. Die heeft sinds 1990 wel grote stappen gezet op milieugebied, klinkt het, maar sinds 2010 is die vooruitgang volgens PBL-onderszoekers gestagneerd.

Het PBL gaat ook in op het klimaatbeleid, maar geeft nog niks weg over de nieuwste berekeningen omtrent de uitstoot van broeikasgassen. Daar rapporteert het planbureau volgende week, tijdens Prinsjesdag, uitgebreid over in de Klimaat- en Energieverkenning (KEV). Daarin zijn de effecten doorgerekend van het extra klimaatpakket dat minister Rob Jetten (Klimaat en Energie) dit voorjaar presenteerde.

Over de klimaatwet en het Nederlandse Klimaatakkoord is directeur Hekkert zeer positief. „Het Klimaatakkoord laat zien dat als heel veel partijen in de samenleving zoiets omarmen, er tractie ontstaat om dingen te gaan ontwikkelen”, zegt hij.