„Slechts een paar projecten verminderen echt ontbossing, de andere doen dat niet of in veel mindere mate dan ze zeggen”, vat VU-onderzoeker Thales West de bevindingen samen. In hoeverre dat bewust of onbewust gebeurt, valt volgens hem niet zomaar te zeggen. „We zien vooral fouten in de methodiek.”

De onderzoekers schatten dat twee derde van de kredieten is gebaseerd op projecten die geen of nauwelijks effect hebben. Ze onderzochten bosprojecten in Peru, Colombia, Cambodja, Tanzania en de Democratische Republiek Congo. Daarbij vergeleken ze de gebieden waar de projecten actief waren met sterk vergelijkbare gebieden die het zonder zo’n project moeten doen. Zestien van de achttien projecten claimden veel meer ontbossing te voorkomen dan zich in zeer vergelijkbaar gebied had voorgedaan.

Koolstofkredieten (‘carbon credits’) die de programma’s verkopen, worden aangekocht door bedrijven. Die verlagen zo op papier hun CO2-uitstoot. Ook consumenten die bijvoorbeeld de milieuschade van een vliegreis willen compenseren, kunnen dat ook doen via koolstofkredieten. Die worden dan eerst ingekocht door de luchtvaartmaatschappij.

De logica achter de projecten is dat bomen CO2 opnemen. Iedere boom die voor kap wordt behoed, maakt zo een kleine hoeveelheid broeikasgassen goed, is het idee. Er bestaan overigens ook projecten waarin nieuwe bomen worden geplant. In deze studie is uitsluitend naar behoud van bestaand bos gekeken.

Cambridge-onderzoeker Andreas Kontoleon wijst erop dat grote vervuilers koolstofkredieten gebruiken om hun klimaatprestaties op te poetsen. „We zien echter dat de claims over het redden van grote stukken bosgebied van de kettingzaag overdreven zijn”, zegt hij. Berekeningen die aan de basis van de compensatieprogramma’s liggen, zijn „vaak veel te simplistisch”.

„Natuurlijk krijg je een problematisch resultaat als je een problematische methodiek hanteert”, zegt West. Volgens hem is de certificering aan verbetering toe.